Zadbaj o siebie
Do naszej redakcji zadzwoniła zaniepokojona czytelniczka. – Chciałam zapisać się na darmową cytologię i powiedziano mi, że nie mogę z niej skorzystać – opowiada pani Anna z Białej Podlaskiej. – Ponieważ wykonywałam takie badanie rok temu, w tym roku mi nie przysługują. A przecież tyle się mówi o konieczności regularnego wykonywania tych badań i o tym, że w naszym kraju zachorowań na ten nowotwór jest tak dużo – dodaje.
To prawda. Rak szyjki macicy jest drugim co do częstości występowania nowotworem u kobiet w Polsce Rocznie choroba ta dotyka około 4 tys. kobiet, a blisko 2 tys. Polek umiera z tego powodu. Dlatego powstał program profilaktyki raka szyjki macicy, prowadzony przez Narodowy Fundusz Zdrowia. W wyniku badania cytologicznego można wykryć zmiany przedrakowe i raka we wczesnym okresie. Czynniki ryzyka warunkujące powstawanie choroby to m.in. zakażenie wirusem brodawczaka ludzkiego (HPV), wiek (zachorowalność zwiększa się wraz z wiekiem), duża liczba partnerów seksualnych, duża liczba odbytych porodów czy palenie papierosów.
Program profilaktyczny skierowany jest do kobiet miedzy 25. lat a 59. rokiem życia. Bezpłatne badanie cytologiczne można wykonać raz na 3 lata. Jeżeli wynik jest prawidłowy, to na następne badanie cytologiczne w ramach programu należy zgłosić po 3 latach, chyba że na otrzymanym wyniku jest informacja o zgłoszeniu się na badanie za 12 miesięcy. Porada na etapie podstawowym obejmuje: przeprowadzenie wywiadu, wypełnienie ankiety, pobranie materiału do badania cytologicznego, edukację w zakresie profilaktyki nowotworu szyjki macicy, wysłanie pobranego materiału wraz z wypełnioną ankietą do pracowni diagnostycznej, wręczenie przez lekarza pacjentce wyniku badania i decyzja co do dalszego postępowania. Jeżeli wynik badania cytologicznego wzbudzi jakiekolwiek wątpliwości lekarza, pacjentka zostanie skierowana na dalsze badania na etapie pogłębionym programu, który obejmuje badanie kolposkopowe i ewentualne badanie histopatologiczne wycinków. Kobiety, u których rozpoznano raka szyjki macicy zostaną skierowane na dalszą diagnostykę lub leczenie.
3 pytania
DR JAROSŁAW SPRAWKA, GINEKOLOG
Dlaczego cytologia jest tak ważna? Czy zaniedbania ze strony kobiet to rzeczywiście główny czynnik rozwoju tej choroby?
Cytologia jest bardzo ważna. W chwili obecnej to jedyne badanie, które jest typowym badaniem screeningowym, czyli wykrywającym stany przednowotworowe szyjki macicy. Jest badaniem tanim, łatwo dostępnym, prostym do wykonania i o niewielkim marginesie błędu. Wykonując cytologię w dużym stopniu jesteśmy w stanie wykryć stany przednowotworowe.
Czy wykonywanie jej raz na 3 lata jest wystarczające?
Są kraje, np. skandynawskie, gdzie uważa się, że przy podejrzanym badaniu cytologicznym, powtarzanie go raz na 3 lata wystarcza. Natomiast wytyczne Polskiego Towarzystwa Ginekologicznego mówią, żeby robić to raz w roku. U kobiet, które nie miały wykonywanej cytologii powyżej 5 lat, ryzyko zachorowania zwiększa się znacząco. Dobrze wykonane badanie co 3 lata powinno być wystarczające. Obecnie wchodzą badania na wirusa HPV, wiec badania cytologiczne mogą stać się rzadsze.
Jak zachęcić ludzi do profilaktyki?
Najważniejsza jest informacja i chwyt finansowy. Można by na przykład wprowadzić promocje w składkach pobieranych na zdrowie. Jesteśmy tak skonstruowani, że najprościej zachęcić człowieka przez finanse. Państwo powinno pokazać, że profilaktyka się opłaci. Bo na przykład nowotwór szyjki macicy występuje tylko u kobiet, które nie są pod stałą opieką ginekologów.
JAG