Zbuduj domek dla owadów
Pszczolinka ruda, porobnica włochatka, spójnicalucernowa i obrostka letnia zakładają gniazda w ziemi, na ścieżkach, trawnikach, czasami w pustych łodygach roślin nad ziemią. Murarka ogrodowa i inne gatunki murarek, miesiarki, samotki, wałczatki, porobnice i inne gniazdują w pustych łodygach roślin - te gatunki łatwiej nam będzie zaprosić do ogrodowego domku. Aby owady pojawiły się w naszym ogrodzie, dobrze jest zostawiać suche łodygi roślin, które pozostają z poprzedniego roku. Aby owady utrzymały się, musimy zadbać o pokarm dla nich. Jeśli mamy w ogrodzie dobrze utrzymany trawnik i szpaler tuj, to nawet najładniejsze domki dla owadów pozostaną puste. Dzikim owadom zapylającym sprzyjają drzewa owocowe, rośliny ozdobne dwuliścienne jedno- i dwuletnie, również warzywa, kwietna łąka z koniczną, wyką, rumiankiem, rogownicą, wrotycz, krwawnik, jaskier i inne. Rośliny kwitnące na niebiesko i fioletowo - jeżówki, budleje, lawendy oraz żółto - jaskry, pierwiosnki, rzepak - będą zwabiać różne gatunki owadów.
W ofercie sklepów ogrodniczych coraz częściej można spotkać domki dla owadów. Po co się je ustawia?
Są to domki dla owadów zapylaczy. Wiele roślin okrytonasiennych to rośliny owadopylne. Rośliny te wydają plony tylko w obecności określonych gatunków owadów, które przeniosą pyłek wytworzony w jednym kwiecie do kwiatu innego osobnika danego gatunku rośliny. Bez tych owadów nie dojdzie do zapylenia, potem do zapłodnienia i ostatecznie do wytworzenia nasion i owoców.
Do zapylaczy należą: pszczoła miodna, trzmiele – będące owadami społecznymi, jak też liczne gatunki pszczół samotnic, to znaczy takich gatunków, u których nie występuje struktura społeczna składająca się z królowej, robotnic oraz krótko żyjących trudni, lecz samica, która składa jaja i sama się nimi opiekuje. Takie pszczoły mogą zakładać gniazda obok siebie, tworząc kolonie samotnic. Do dzikich zapylaczy zaliczymy też niektóre gatunki motyli, chrząszczy, bzygowatych i os. Bez tych wszystkich zwierząt groziłby nam głód.
Owady zapylające odżywiają się pyłkiem bądź pyłkiem i nektarem różnych gatunków roślin lub tylko gatunków z jednej rodziny botanicznej. Pszczoła miodna nie zapyli wszystkich gatunków roślin, choć oblatuje wiele różnych roślin i jest ważnym zapylaczem. Kwiaty, których płatki tworzą długą rurkę, np. koniczyna, pomidor, będą raczej zapylane przez trzmiele.
W Polsce występuje ponad 400 gatunków pszczół.
Jakie gatunki owadów mogą osiedlać się w takich domkach? Możemy je przywabić w jakiś sposób do swojego ogródka? Co zrobić, żeby zadomowiły się na dobre?
Pszczolinka ruda, porobnica włochatka, spójnicalucernowa i obrostka letnia zakładają gniazda w ziemi, na ścieżkach, trawnikach, czasami w pustych łodygach roślin nad ziemią. Murarka ogrodowa i inne gatunki murarek, miesiarki, samotki, wałczatki, porobnice i inne gniazdują w pustych łodygach roślin – te gatunki łatwiej nam będzie zaprosić do ogrodowego domku. Aby owady pojawiły się w naszym ogrodzie, dobrze jest zostawiać suche łodygi roślin, które pozostają z poprzedniego roku.
Aby owady utrzymały się, musimy zadbać o pokarm dla nich. Jeśli mamy w ogrodzie dobrze utrzymany trawnik i szpaler tuj, to nawet najładniejsze domki dla owadów pozostaną puste. Dzikim owadom zapylającym sprzyjają drzewa owocowe, rośliny ozdobne dwuliścienne jedno- i dwuletnie, również warzywa, kwietna łąka z koniczną, wyką, rumiankiem, rogownicą, wrotycz, krwawnik, jaskier i inne. Rośliny kwitnące na niebiesko i fioletowo – jeżówki, budleje, lawendy oraz żółto – jaskry, pierwiosnki, rzepak – będą zwabiać różne gatunki owadów.
Czy każdy może pokusić się o wykonanie takiego domku? Jakie surowce można w nim zastosować i gdzie go umieścić, by dobrze spełniał swoją rolę?
Owady często same zasiedlają ułożone przy ścianie pocięte kloce drewna, szczególnie te dłużej leżące, suche, trochę spróchniałe. Jeśli wywiercimy w tym drewnie otwory o różnej średnicy, to stworzymy dobre warunki dla różnych gatunków owadów. Można samemu wykonać taki domek, zbierając w pęczki puste w środku łodygi traw, trzciny, roślin baldaszkowatych czy zdrewniałe łodygi, w których nawiercimy otwory. Wszystko należy zespolić sznurkiem lub drewnianą obudową, wedle naszej fantazji. Im większy domek zrobimy i im bardziej różnorodnych materiałów użyjemy, tym więcej owadów może w nim założyć gniazda. W internecie znajdziemy wiele wzorów do naśladowania.
Konstrukcję najlepiej umieścić w miejscu osłoniętym od dużego wiatru i zacinającego deszczu, suchym i nasłonecznionym.
Jak przekonać tych, którzy po prostu boją się np. os?
Takie domki czy hoteliki dla owadów nie stanowią niebezpieczeństwa dla człowieka. Pszczoły samotnice żądlą, ale tylko w obronie własnej, a użądlenie jest dużo mniej bolesne niż pszczoły miodnej.
Przyrodnicy biją na alarm, odwołując się często do słów Alberta Einsteina, który stwierdził, że gdy zginie ostatnia pszczoła, ludzkości pozostaną tylko cztery lata życia. Brzmią groźnie. Czy zyskują na aktualności?
Pszczoły miodne narażone są na liczne choroby i pasożyty, które łatwo i szybko rozprzestrzeniają się w roju. Nie służą im chemiczne środki ochrony roślin. Likwidacja nieużytków, miedz, kwitnących łąk, jak również ogródków przydomowych, intensywny rozwój inwazyjnych gatunków roślin, np. nawłoci, powoduje, że pszczoły nie mają skąd czerpać pożywienia, tj. pyłku i nektaru. Gdy owadom brakuje odpowiednich gatunków roślin, giną z głodu. Wiele czynników powoduje, że pszczoły miodne giną. Są rejony na świecie, gdzie stosuje się sztuczne zapylanie roślin, żeby uzyskać pokarm dla ludzi i zwierząt.
W jaki sposób każdy z nas, rolnicy, sadownicy, działkowicze czy właściciele balkonu ze skrzynkami na kwiaty, możemy zatroszczyć się o zapylacze?
Starajmy się, w miarę naszych możliwości, nie przyczyniać się do zmniejszania liczebności pszczół – pszczoły miodnej i innych gatunków. Zrezygnujmy z preparatów chemicznych w naszym ogrodzie i sadzie, a jeśli ich użycie jest wymagane, to stosujmy je w odpowiednim czasie i w odpowiednich dawkach. Zachęcam do tworzenia w ogrodach kwietnych łąk i rabat z dużą różnorodnością kwiatów. Wymaga to trochę czasu i pracy z naszej strony, ale da dużo radości oku. Pojawią się wtedy owady zapylacze, za nimi przylecą ptaki.
Dziękuję za rozmowę.
LI