Zdrowie w pigułce?
Apteczne półki uginają się od specyfików, po które sięgamy z nadzieją, że usprawnią organizm, przyśpieszą spadek wagi, leczenie lub poprawią wygląd skóry, włosów i paznokci. Beta-karoten, chrom, witamina C – „wszystko przecież jest takie potrzebne” – myślimy, czytając ulotkę. Cudowne działanie dodatków żywieniowych, w które ślepo wierzymy, przyćmiewa ich szkodliwość.
Czym jest suplement diety?
Definicję suplementu diety znaleźć można w ustawie o bezpieczeństwie żywności i żywienia, według której: „Suplementy diety mogą zawierać w swoim składzie witaminy i składniki mineralne, które naturalnie występują w żywności i spożywane są jako jej część oraz inne substancje wykazujące efekt odżywczy lub inny efekt fizjologiczny”.
Które lepsze?
Kupujemy suplementy z antyutleniaczami, np. ekstrakt z pestek winogron czy musująca witamina C, w nadziei, że uchronią nas one przed zawałem serca, nowotworami i innymi śmiertelnymi chorobami. Czy słusznie w to wierzymy? Otóż nie do końca. Wszystkie te witaminy i mikroelementy możemy znaleźć bowiem w ich naturalnej postaci w warzywach, owocach i innych zdrowych produktach spożywczych. Jedni lekarze uważają, że witaminy naturalne przewyższają te syntetyczne, gdyż przy ich zażywaniu obserwuje się znacznie mniej zaburzeń żołądkowych oraz objawów zatrucia z powodu przedawkowania. Inni twierdzą natomiast, że witaminy syntetyczne są skuteczniejsze dzięki koncentracji ich działania.
Wskazane uzupełnianie
Przyjmowanie witamin jest ważne dla każdego człowieka. Żyjemy w zanieczyszczonym środowisku, jemy coraz więcej wysoko przetworzonej, pozbawionej składników odżywczych żywności. Stres spowodowany zbyt szybkim tempem życia, alkohol, nikotyna, kofeina – to wszystko sprawia, że potrzeby organizmu rosną. Oczywiście suplementy to nie preparaty cudotwórcze. Są jednak niezbędne do zachowania witalności i dobrego samopoczucia.
Należy jednak pamiętać, że jeżeli ktoś się źle odżywia, nie pomoże mu przyjmowanie witamin. Najważniejsza jest zbilansowana dieta dostarczająca wszystkich mikroelementów, których potrzebuje nasz organizm. Tak zwane suplementy diety są niczym innym, jak po prostu lekami. Mimo że mniej szkodliwe od tych chemicznych, ponieważ wywołują mniejsze efekty uboczne, to wciąż leki, których nie należy brać bez powodu.
Niebezpieczny nadmiar
Zalewani reklamami preparatów pełnych witamin nie zdajemy sobie sprawy z tego, że choć ich niedobór może doprowadzić do choroby, to nadmiar (hiperwitaminoza) jest równie szkodliwy.
Nadmiar witamin rozpuszczalnych w wodzie (witaminy z grupy B i witamina C) jest wydalany z organizmu, ale witaminy rozpuszczalne w tłuszczach (A, D, E, K) mają tendencję do gromadzenia w organizmie, w konsekwencji czego mogą być bardzo toksyczne.
Nadmiar witaminy A może spowodować ból głowy, mdłości, biegunkę, suchość i świąd skóry, wypadanie włosów oraz utratę apetytu. Zmęczenie i nieregularne miesiączkowanie są powszechnymi objawami hiperwitaminozy A. W krańcowych przypadkach występuje ból kości oraz powiększenie wątroby i śledziony.
Beta-karoten (prowitamina A) w wysokich dawkach może spowodować żółtopomarańczowe zabarwienie skóry. Zbyt duże dawki witaminy A w ciąży bywają z kolei przyczyną różnych wad wrodzonych płodu.
Nadmiar witaminy D prowadzi do nienormalnego odkładania się wapnia w tkankach miękkich, ścianach naczyń krwionośnych i nerkach oraz do opóźnienia wzrostu u dzieci.
Nadmiar wapnia może natomiast zmniejszyć przyswajanie magnezu i cynku oraz spowodować zaparcia i nudności. Towarzyszy im zwiększone ryzyko palpitacji serca i odkładania się wapnia w nerkach, co prowadzi do powstawania kamieni nerkowych oraz uszkodzenia nerek.
Nadmiar żelaza może doprowadzić do odkładania się go w narządach, powodując zastoinową niewydolność serca i marskość wątroby.
Nadmiar potasu lub sodu jest z kolei przyczyną poważnych zaburzeń rytmu serca i uszkodzenia nerwów oraz nerek.
MOIM ZDANIEM
Marzena Myślińska, doradca żywieniowy, Centrum Zdrowia i Urody w Siedlcach
Suplementacja to mój ulubiony temat, którym zajmuję się w codziennej pracy z pacjentami. Niestety, ich wiedza w tym zakresie pozostawia wiele do życzenia. A przecież każdy z nas, począwszy od dzieci, a skończywszy na seniorach, powinien zażywać suplementy. Jest to konieczne z uwagi na powstawanie w naszych organizmach zaburzeń metabolicznych spowodowanych warunkami żywieniowymi i środowiskowymi. Oczywiście trzeba się bliżej przyjrzeć swojemu organizmowi, bo nie wszystkie suplementy są dla nas odpowiednie. Mało tego, nie wszystkie są bezpieczne! Należy pamiętać, że każdy człowiek ma inne potrzeby. Wpływ na to ma środowisko, w jakim żyjemy i jego czynniki, które na nas oddziałują: dieta, która towarzyszy nam każdego dnia, różny metabolizm organizmów, uwarunkowania genetyczne, styl życia. Dlatego przed zakupem preparatu należy odpowiedzieć sobie na następujące pytania: w jakim celu sięgamy po suplementy, w jakiej dawce i formie chcemy je kupić, jak długo będziemy je zażywać.
Każdego dnia media zalewają nas reklamami odżywczych preparatów, suplementów diety. Trzeba jednak pamiętać, że nie muszą być one właściwe akurat dla naszego organizmu. Pamiętajmy, że zarówno nadmiar spożywanych suplementów, jak ich niedobór może mieć złe skutki dla zdrowia. Niektóre osoby zażywające preparaty wielomineralne, po pewnym czasie odczuwają dyskomfort, mają gorsze samopoczucie. To skutek przesycenia organizmu którymś z elementów odżywczych. W takich przypadkach lepiej przerwać suplementację na jakiś czas lub zażywać preparat co drugi dzień. Bez wątpienia suplementacja naturalna, pozyskiwana z owoców i warzyw, jest najbardziej bezpieczna. Osoby, które mają problem z doborem tej najwłaściwszej, lepiej niech się zapytają swojego lekarza bądź dietetyka.
Co z czym łączyć?
– Witamina A najskuteczniej działa, gdy jest podawana z witaminami grupy B, D, E oraz fosforem, cynkiem, wapniem (uwaga: nadmiar wapnia obniża działanie witaminy A).
– Witaminy z grupy B dobrze współdziałają z witaminą C oraz magnezem.
– Witaminę C najlepiej przyjmować łącznie z wapniem i magnezem. Nadmiar witaminy C wpływa niekorzystnie na działanie miedzi.
– Witamina D jest niezbędna do prawidłowego wchłaniania wapnia i fosforu w jelicie. Działa najskuteczniej z witaminami A, C i z grupy B, źle robi jej nadmiar cynku.
MD