Ziarno pamięci zasiane na nowo
Jedynym powodem brutalnej egzekucji był bochenek chleba. O rodzinie odważnych piekarzy z Sadownego opowiada film dokumentalny „Za bochen chleba”, który swoją premierę miał dokładnie w 81 rocznicę tragicznych wydarzeń. W Sadownem, wsi położonej w powiecie węgrowskim, w chwili wybuchu II wojny światowej mieszkało 380 Żydów, stanowiąc ok. 40% wszystkich mieszkańców. Podczas okupacji niemieckiej zostali przymusowo przesiedleni do getta w Stoczku. W lipcu 1942 r. Niemcy utworzyli obóz śmierci w Treblince - 20 km od Sadownego.
Stąd w okolicach wsi ukrywało się wielu żydowskich uciekinierów z transportów.
Śmierć za bochen chleba
Od 1914 r. w Sadownem funkcjonowała piekarnia prowadzona przez Marię i Leona Lubkiewiczów. W okresie okupacji była oficjalnie nieczynna, ale właściciele wypiekali w niej nielegalnie chleb i sprzedawali, a nierzadko przekazywali za darmo Polakom i Żydom. Na początku stycznia 1943 r. do wsi przybyła karna ekspedycja niemieckich żandarmów. Ich zadaniem było wyłapanie ukrywających się Żydów.
Do tragicznych wydarzeń doszło 13 stycznia. Żandarmi zatrzymali na drodze dwie młode Żydówki, które niosły bochenek chleba. Na pytanie, skąd go mają, kobiety odpowiedziały, że otrzymały od Lubkiewiczów. Niemcy na miejscu je rozstrzelali. Następnie wkroczyli do domu właścicieli piekarni i rozpoczęli wielogodzinne przesłuchanie połączone z fizycznym i psychicznym znęcaniem się nad gospodarzami oraz ich dziećmi – Stefanem i nieletnią Ireną. Jedynym zarzutem, który stawiano rodzinie, była pomoc, jaką wyświadczyli Żydówkom, oddając im bochenek chleba. Niemcy próbowali biciem zmusić Leona i Mariannę do przyznania się do winy. Po egzekucji Niemcy splądrowali dom Lubkiewiczów, wywożąc zapasy mąki, żywność, sprzęty i ubrania. ...
Kinga Ochnio