Bieg na kasę!
Kiedy pani Ania robiła zakupy, zauważyła, że jedna z pracownic układa towar na półkach. – W pewnym momencie podszedł do niej kierownik i podniesionym głosem powiedział: „Bieg na kasę” – relacjonuje nasza czytelniczka. Wtedy obserwowana pracownica wykonała polecenie, zostawiając układane wcześniej produkty. – Tam, gdzie mieszkam, takie traktowanie pracowników byłoby niedopuszczalne – mówi pani Ania, która na co dzień pracuje 30 km od Brukseli. – Za granicą jesteśmy traktowani jak ludzie – dodaje. – Nawet gdy wykonujemy najmniej płatne zajęcia.
Zdaniem naszej czytelniczki takie sytuacje powinny być piętnowane i zgłaszane odpowiednim służbom. Zdaje sobie jednak sprawę, że ludzie „odpuszczają”, bo boją się utraty pracy.
Problem z odpoczynkiem
Ze sprawozdania Generalnej Inspekcji Pracy wynika, że choć pracodawcy nadal dopuszczają się wielu uchybień, z przestrzeganiem praw pracowników zaczyna być trochę lepiej. W ubiegłym roku kontrolą GIP objęto 87 placówek u 45 pracodawców zatrudniających blisko 11,4 tys. pracowników. Przy czym 37 spośród nich to te, w których przeprowadzono powtórne kontrole. Najliczniejszą grupę nieprawidłowości w sklepach wielkopowierzchniowych nadal stanowi nieudzielanie należnego odpoczynku. Dotyczy to zarówno zatrudniania z naruszeniem przepisów o odpoczynku 11-godzinnym – dobowym, jak i 35-godzinnym – tygodniowym. W 2009 r. przepis ten złamało aż 32 właścicieli sklepów.
Natomiast znaczną poprawę odnotowano w zakresie ewidencji czasu pracy oraz ustalania jego wymiaru. Zadowalające są również wyniki kontroli dotyczące kwestii przestrzegania przepisów o pięciodniowym tygodniu pracy. Nieprawidłowości w tym zakresie stwierdzono tylko w jednej placówce, podczas gdy jeszcze w 2007 r. dotyczyły one co trzeciej kontrolowanej.
W sprawozdaniu GIP zaznacza, że choć w niektórych obszarach prawnej ochrony pracy odnotowano wzrost odsetek placówek naruszających przepisy, to jednak nieprawidłowości obejmują niewielu pracowników (maksymalnie 4% zatrudnionych) i stwierdzane są przede wszystkim w jednostkach kontrolowanych po raz pierwszy.
Lepiej z wynagrodzeniami
Według GIP na podkreślenie zasługuje fakt, iż nie stwierdzono znaczących naruszeń w zakresie wypłaty wynagrodzenia i innych świadczeń wynikających ze stosunku pracy. Ogólna kwota niewypłaconych należności w ubiegłym roku wyniosła ok. 25 tys. zł, na rzecz 11% zatrudnionych w skontrolowanych placówkach. Z czego wynika, że przeciętnie jednemu pracownikowi nie wypłacono kwoty ok. 21 zł. Brak wypłat za godziny nadliczbowe stwierdzono w 10 placówkach, podczas, gdy w 2007 r. takich przypadków było trzy razy więcej.
Z przeprowadzonych kontroli wynika, że poprawiła się również kwestia udzielania urlopu wypoczynkowego w roku, w którym pracownik nabył do niego prawo. W zeszłym roku tego obowiązku nie respektowało 15 pracodawców, natomiast w 2007 r. było ich aż 55.
Spośród 45 pracodawców skontrolowanych w ramach badania dotyczącego przestrzegania uprawnień pracowniczych w handlowych placówkach wielkopowierzchniowych u 27 nie zaobserwowano uchybień w obszarze prawnej ochrony pracy. Natomiast w 16 sklepach dopatrzono się wykroczeń i w związku z tym nałożono 15 mandatów oraz skierowano jeden wniosek o ukaranie do sądu. W pozostałych dwóch placówkach stwierdzono wykroczenia, ale wobec właścicieli zastosowano tylko środki oddziaływania wychowawczego, a więc pouczenie i ostrzeżenie.
3 PYTANIA
Krzysztof Sudoł – zastępca Okręgowego Inspektora Pracy w Lublinie
Czy docierają do Państwa skargi dotyczące łamania praw pracowników?
W 2009 r. było 13 takich wniosków. Natomiast w tym roku wpłynęło ich już 18. W większości przypadków były to skargi pracowników oraz byłych pracowników.
Jak wygląda procedura w takich przypadkach?
Niezwłocznie, nie później jednak niż w ciągu 30 dni od momentu wpływu skargi, inspektor pracy przeprowadza kontrolę placówki handlowej i informuje pisemnie osobę skarżącą o wynikach przeprowadzonego postępowania w interesującym ją zakresie. Podczas kontroli inspektor, między innymi, analizuje akta pracownicze oraz inną dokumentacją związaną z wykonywaniem pracy, ocenia warunki pracy w pomieszczeniach i na stanowiskach pracy. Uzyskuje też ustne i pisemne informacje w sprawach objętych kontrolą. Co ważne, inspektor pracy, bez pisemnej zgody skarżącego, nie może ujawnić ani treści skargi ani osoby ją składającej.
Jakie kary mogą zostać wymierzone łamiącym prawo?
W razie stwierdzenia nieprawidłowości inspektor pracy ma prawo skierować pod adresem pracodawcy odpowiednie środki prawne (nakaz, wystąpienie). Natomiast w przypadku stwierdzenia popełnienia wykroczenia przeciwko prawom pracownika, wobec osoby, która je popełniła, może być nałożony mandat karny lub skierowany wniosek o ukaranie do sądu. W przypadkach uzasadnionego podejrzenia popełnienia przestępstwa inspektor pracy składa zawiadomienie do prokuratury.
Kinga Ochnio