Na pamiątkę przybycia do miasta
O tym wydarzeniu przypomniano 15 września. Tego dnia odbyło się uroczyste odsłonięcie muralu, który został wyeksponowany na ścianie wschodniej budynku mieszkalnego nr 10 przy ul. Czerwonego Krzyża, tuż przy Komendzie Powiatowej Państwowej Straży Pożarnej. Mural przedstawia żołnierzy 9 Pułku Artylerii Ciężkiej - jednego z rodzajów wojsk, które w okresie międzywojennym były w gotowości bojowej na terenie II Rzeczypospolitej. We Włodawie jednostka pułku stacjonowała od 1933 do 1939 r. Mural powstał dzięki dofinansowaniu ministra obrony narodowej otrzymanemu w ramach konkursu „Mur, ale historia Wojska Polskiego” Stowarzyszenie Bramy Pamięci Włodawa-Sobibór.
Od 1933 r.
Mural powstał z okazji 90 rocznicy przybycia 9 PAC do Włodawy. W jego odsłonięciu wzięli udział członkowie Stowarzyszenia Bramy Pamięci Włodawa-Sobibór, Stowarzyszenia Odkrywców Ziemi Włodawskiej, władze samorządowe z burmistrzem Wiesławem Muszyńskim, komendant powiatowy Państwowej Straży Pożarnej mł. bryg. Robert Barszczewski, komendant powiatowy Policji podinsp. Norbert Romanek. Przybyli przedstawiciele Nadbużańskiego Oddziału Straży Granicznej oraz 19 Nadbużańskiej Brygady Obrony Terytorialnej, młodzież szkolna oraz mieszkańcy miasta.
Wydarzenie rozpoczęło się krótkim wykładem o 9 PAC, który wygłosił dr Piotr Czyż, historyk i archiwista pochodzący z Włodawy. – 9 Pułk stacjonował w naszym mieście od 1933 r., ale zanim został tu dyslokowany, stworzono go z trzech różnych dywizjonów rozproszonych po terenie II Rzeczypospolitej – mówił historyk. Po przybyciu wojsk do Włodawy w 1933 r. zagospodarowano pobliskie koszary, które usytuowane były na wysokiej skarpie nad Bugiem, poza granicami miasta, w odległości ok. 1,5 km na północ od Włodawy. Znaczna część podoficerów zamieszkała w koszarach, a młodsi oficerowie w wynajętych mieszkaniach na terenie miasta. W 1936 r. wybudowano trzypoziomowy budynek koszarowy, gdzie przeniesiono część pododdziałów, znalazły się w nim także sale wykładowe i nowa świetlica pułkowa. Żołnierze 9 PAC nawiązywali także kontakty ze społecznością miasta, np. dowódcy pułku brali udział w zebraniach rady miejskiej. Historyk przypomniał wspomnienia córki jednego z podoficerów 9 PAC – Reginy Jachimczuk, regionalistki.
Wystawa w budynku muzeum
Uczestnicy uroczystości mieli możliwość wysłuchania krótkiego koncertu pieśni patriotycznych w wykonaniu Włodawskiej Orkiestry Dętej pod batutą Stanisława Chudziaka, który odbył się przy odsłoniętym muralu. Następnie w Muzeum-Zespole Synagogalnym, w Domu Pokahalnym, miał miejsce wernisaż wystawy „Włodawa. 9 Pułk Artylerii Ciężkiej”. Pokazano fotografie z lat 1923-33 i sprzęt wojskowy – eksponaty pochodzą ze zbiorów prywatnych R. Jachimczuk, Romana Kachniarza, Roberta Tokarskiego, Stowarzyszenia Odkrywców Ziemi Włodawskiej, stanowią również część archiwaliów Wojskowego Biura Historycznego.
Wystawa będzie czynna do końca października. – Są hełmy z 1939 r., a także będące na wyposażeniu żołnierza bagnety, manierki czy maski przeciwgazowe – mówi R. Tokarski z SOZW. – Przekazaliśmy przedmioty, zachęcamy do zapoznania się z historią, którą można poznać, odwiedzając tę ekspozycję. Wiemy, że pułk podporządkowany był dowódcy 9 Grupy Artylerii. Do II wojny światowej siły pułku zostały zmobilizowane bardzo wcześnie, 23 marca 1939 r. był to 9 dywizjon artylerii ciężkiej: jedną baterię formowano we wsi Orchowo na prawym brzegu rzeki Bug, drugą oraz sztab 9 dywizji artylerii ciężkiej na północ od Włodawy we wsi Suszno. Trzy dni później dywizjon otrzymał rozkaz założenia obozu w rejonie stacji kolejowej Tomaszówka, skąd 10 czerwca siły dywizjonu zostały skierowane transportem kolejowym na Pomorze – wyjaśnia R. Tokarski. 31 sierpnia 1939 r. 9 PAC mobilizował kolejne dywizjony artylerii ciężkiej.
Joanna Szubstarska