Na przestrzeni dziejów
Jej promocja odbyła się w piątek 25 października w sali widowiskowej Gminnego Ośrodka Kultury w Zbuczynie. Przybyli na nią autorzy artykułów zamieszczonych w książce, jak też wielu gości, głównie znawcy i pasjonaci lokalnej historii. Wszystkich powitał dyrektor GOK Krzysztof Boruta, a w klimat spotkania wprowadził zespół UliBabki. Redaktor prowadzący publikacji dr W. Charczuk przypomniał, że książka jest pokłosiem konferencji popularnonaukowej, która odbyła się w Zbuczynie 11 września 2018 r. z okazji 600-lecia parafii św. Stanisława i Aniołów Stróżów. Swoje wystąpienie rozpoczął od podziękowania wszystkim, którzy przyczynili się do powstania książki, jak i zorganizowania spotkania promocyjnego. Wytłumaczył następnie, że o ile większość tekstów powstała na kanwie referatów wygłoszonych podczas ubiegłorocznej konferencji, to artykuł autorstwa prof. Uniwersytetu Warszawskiego dr hab. Joanny Kalagi z Instytutu Archeologii dołączony został ze względu na nowatorskie ustalenia odnośnie grodziska w Krzesku-Królowej Niwie datowanego na VII w., a więc terenu do 1919 r. należącego do parafii Zbuczyn.
– Autorami artykułów są osoby reprezentujące różne ośrodki naukowe, wojsko, szkołę i parafię Zbuczyn. Warto podkreślić wysoki poziom tekstów zamieszczonych w publikacji. Wszystkie zostały poddane recenzji naukowej, a ich wydanie zostało objęte patronatem naukowym Katolickiego Uniwersytetu Lubelskiego Jana Pawła II. Teksty są bardzo ciekawe, poparte bogatą wiedzą źródłową i literaturą – sygnalizował dr Charczuk, dodając, że chociaż książka – jak sugeruje tytuł – została poświęcona parafii Zbuczyn i jej dziejom, wachlarz tematyczny artykułów jest bardzo szeroki, co z punktu widzenia czytelnika może stanowić tylko atut tego wydawnictwa.
– Parafię Zbuczyn zdefiniowaliśmy jako terytorium w zmiennych ramach organizacji kościelnej i administracyjnej. Granice parafii i miejscowości Zbuczyn kształtowały się na przestrzeni wieków, ale kluczową rolę w tym procesie odegrały wydarzenia lat 1795-1918 i 1918-2018. Parafia Zbuczyn na przestrzeni dziejów to historia zmian i trwania, wydarzeń o znaczeniu doniosłym, często ponadregionalnym, i tych drobnych, jednostkowych, często prywatnych, ludzkich dramatów, radości, zwątpienia i nadziei – precyzuje redaktor w słowie wstępnym do książki.
Różne, dlatego ciekawe
Publikację otwiera artykuł „Z dziejów Krzeska-Królowej Niwy we wczesnym średniowieczu” J. Kalagi. Tekst dr. Rafała Dmowskiego, dyrektora Archiwum Uniwersytetu Przyrodniczo-Humanistycznego w Siedlcach, został poświęcony postaci plebana zbuczyńskiego Kacpra Kazimierza Cieciszowskiego, który został biskupem, a w marcu 1826 r. – następcą zmarłego metropolity mohylewskiego. Mjr Andrzej Chojnacki, szef wydziału rekrutacji Wojskowej Komendy Uzupełnień w Garwolinie, ukazał dzieje Zbuczyna i okolicznych miejscowości w pierwszym ćwierćwieczu XIX w. Artykuł „Tajemnica marmurowych tablic” rzuca światło na losy czterech XVII-wiecznych tablic epitafijnych z sanktuarium kodeńskiego. Dziwnym zrządzeniem losu, ale zapewne nieprzypadkowo, znalazły się w zbuczyńskim kościele, gdzie 100 lat czekały na odnalezienie, co w 2017 r. stało się udziałem ówczesnego proboszcza ks. kan. Stanisław Chodźki, obecnie kierującego parafią w Rykach. Tekst pióra Krzysztofa Koziestańskiego koncentruje uwagę na księżach pracujących w parafii zbuczyńskiej w latach 1818-1939.
Książkę zamykają opracowania dotyczące gminy i parafii Zbuczyn w pierwszej połowie XX w. Tekst Natalii Kondraciuk, nauczyciela historii w miejscowej Szkole Podstawowej im. Jana Pawła II, ukazuje społeczeństwo Zbyczyna w dwudziestoleciu międzywojennym; autorka skupiła się na problematyce ekonomicznej i socjologicznej. Kolejny autor – Jacek Odziemczyk, nauczyciel Publicznego Gimnazjum nr 2 im. M. Kopernika w Sokołowie Podlaskim, pisze o dziejach gminy Zbuczyn w czasie walki Polaków o zachowanie niepodległości w wojnie polsko-bolszewickiej 1920 r. Ostatni tekst, autorstwa W. Charczuka, dotyczy sytuacji parafii Zbuczyn w czasie II wojny światowej. Autor swoje rozważania skoncentrował na działalności stowarzyszeń, polityce restrykcyjnej okupanta wobec duchowieństwa i parafian, jak też ukazał ich postawę, działania, indywidualne losy osób oraz wydarzenia związane z przebiegiem walk na terenie gminy i parafii. Opracowanie zamykają wykazy tabel, map, rycin i załączniki, na które składają się dokumenty archiwalne. Opatrzone zostało również bibliografią, w której ujęto źródła wykorzystane przez autorów.
Ważna książka
– Chciałbym podkreślić, że jest to książka ważna dla lokalnej społeczności. Pokazuje fragment dziejów małej ojczyzny wpisany w dzieje Polski i Europy. Stało się to możliwe dzięki autorom i pracy, jaką włożyli w jej powstanie. Pozwala na lepsze poznanie mikroświata określonego w tytule – zakończył dr Charczuk.
Uczestnicy spotkania promocyjnego mieli tego dnia okazję otrzymać książkę „Parafia Zbuczyn na przestrzeni dziejów” w prezencie, jak też zdobyć na pamiątkę autografy autorów. Z kolei dla tych, którzy dołożyli swoją cegiełkę do publikacji, udział w wydarzeniu pozwolił przywołać wspomnienia. – Jest mi niezmiernie miło, że mogłam przyczynić się do powstania tej książki – mówiła J. Kalaga. – Zaczynałam tutaj swoją pracę archeologiczną, a ten artykuł jest zwieńczeniem mojej działalności. Mogłam ponownie spojrzeć na grodzisko. Mieszkańcom Krzeska i okolic dziękuję za wielką życzliwość – dodała.
Opracowanie monografii „Parafia Zbuczyn na przestrzeni dziejów” to podkreślenie faktu, że historia w każdym wymiarze jest refleksją nad przeszłością. To nie tylko jedna z najstarszych dyscyplin naukowych, ale również fundament naszych poszukiwań odpowiedzi na pytanie „Kim jesteśmy?”. By na nie odpowiedzieć, historia odwołuje się do tego, co pewne i nieodwracalne, czyli do przeszłości. Zawsze jednak punktem wyjścia i punktem dojścia w refleksji historycznej jest teraźniejszość i nasza egzystencja „tu i teraz”. Historia jest więc jednym z filarów humanistycznego myślenia i wykształcenia.
Z recenzji prof. KUL ks. dr. hab. Andrzeja Kicińskiego
LI