Salmonella lubi lato
Latem częściej dochodzi do zatruć pokarmowych czy zakażeń. Ich najczęstszą przyczyną są bakterie wywołane pałeczkami salmonelli. Czy rzeczywiście liczba zachorowań na terenie działania Powiatowej Stacji Sanitarno-Epidemiologicznej latem jest większa?
Zachorowania wywoływane przez bakterie salmonelli występują przez cały rok, chociaż z mniejszym natężeniem w sezonie zimowym.
W 2023 r. na terenie miasta Siedlce i powiatu siedleckiego zarejestrowano wyjątkowo dużo, bo aż 87 zachorowań w postaci nieżytów jelitowych wywołanych przez salmonellę, z czego 57 osób trafiło do szpitala, a u ośmiu wykryto posocznicę. Najwięcej przypadków pojawiło się w lipcu i sierpniu 2023 r. – odpowiednio 23 i 20 przypadków. Wystąpiło też kilka małych, domowych ognisk zatruć pokarmowych. Natomiast w bieżącym roku – do 15 lipca – zanotowano łącznie dziesięć zachorowań na salmonellozę, z czego sześć osób wymagało hospitalizacji. Przeważnie był jeden przypadek miesięcznie, po dwa rozpoznano w lutym, marcu oraz pierwszej połowie lipca.
Jak można zarazić się salmonellą?
Poprzez spożycie żywności lub wody zanieczyszczonej bakteriami salmonelli, a także produktów pochodzących od zakażonych zwierząt, używanie skażonego sprzętu kuchennego, maszyn do produkcji żywności, ale też od chorego człowieka lub nosiciela pałeczek salmonelli, gdy nieprzestrzegane są zasady higieny. Warto podkreślić, że nosiciel to osoba, która w przewodzie pokarmowym ma bakterie salmonelli, ale nie ma objawów chorobowych. Nosicielstwo często występuje okresowo, jako skutek wcześniejszego zachorowania. Rzadziej źródłem zakażeń jest kontakt ze zwierzętami i ich odchodami, szczególnie zwierzętami gospodarskimi (kury), ale też domowymi, jak gady (np. żółwie) i drobne ssaki (chomiki, szczury), które również mogą chorować lub być nosicielami tych pałeczek.
Po spożyciu jakich produktów możemy zatruć się salmonellą?
Żywność, która może być skażona bakteriami salmonelli, to przede wszystkim mięso drobiowe, niepasteryzowane mleko, jajka – zwłaszcza surowe, a także produkty, do których są one dodawane, czyli np. majonez, tatar, różnego typu farsze. Należy uważać również na gotowe potrawy przygotowane z wyżej wymienionych surowców: lody, ciasta z masami i inne wyroby cukiernicze, kremy lub desery, niedosmażone lub niedopieczone potrawy z drobiu, jajek. Przy nieprzestrzeganiu zasad higieny może również dojść do wtórnego skażenia przygotowanych potraw, w których bakterie mogą się rozwijać z upływem czasu. Zagrożeniem są też surowe owoce, szczególnie maliny, truskawki, jagody, wiśnie i śliwki, a także warzywa, np. gotowe zestawy sałat, kiełki), zwłaszcza bez ich uprzedniego mycia. Należy mieć świadomość, że są one zbierane ręcznie, a osoba je zbierająca lub przygotowująca do sprzedaży mogła być zakażona bakteriami salmonelli. Są one bardzo odporne na działanie czynników środowiskowych – mogą przetrwać kilka tygodni w suchym środowisku i nawet kilka miesięcy w wodzie. Pałeczki salmonelli najlepiej namnażają się w temperaturze od 5 do 46°C. Niestety, zamrożenie w niskiej temperaturze nie gwarantuje zniszczenia wszystkich komórek bakteryjnych. Te, które przeżyją, zachowują swoje właściwości chorobotwórcze.
Mówi się, że mycie jajek może uchronić nas przed salmonellą. Czy to prawda?
Rzeczywiście zaleca się umycie i wyparzenie ich przed rozbiciem, ponieważ bakterie salmonelli giną w temperaturze powyżej 60-70°C. Nie daje to jednak 100% gwarancji na pozbycie się bakterii. Mogą one bowiem znajdować się nie tylko na powierzchni skorupki, ale też wewnątrz jajka.
Jakie są objawy zatrucia salmonellą?
Pierwsze objawy choroby pojawiają się w okresie od sześciu godzin do trzech, siedmiu dni od momentu kontaktu z bakterią. Są to: bóle brzucha, gorączka, biegunka, odwodnienie, wymioty, nudności. Niekiedy może rozwinąć się zakażenie układowe o cięższym przebiegu, tzw. postać pozajelitowa, kiedy bakterie salmonelli przedostają się z układu pokarmowego do krwi i mogą trafić do innych miejsc w organizmie człowieka. Sytuacje takie zdarzają się szczególnie u małych dzieci, osób w podeszłym wieku lub z obniżoną odpornością. Obserwuje się wówczas powstawanie ropni, zapalenie dróg żółciowych, płuc, opon mózgowo-rdzeniowych, stawów oraz uogólnionego zakażenia, czyli posocznicy.
Kiedy możemy być pewni, że nasze objawy świadczą właśnie o zatruciu salmonellą?
Tylko i wyłącznie wtedy, gdy wykonamy badanie mikrobiologiczne z pobranej próbki kału i uzyskamy wynik pozytywny w kierunku obecności bakterii z rodzaju salmonella. Nie ma możliwości rozpoznania zakażenia po samych objawach, ponieważ bardzo podobne dają infekcje innymi czynnikami chorobotwórczymi, takimi jak norowirusy, rotawirusy czy też występują w przebiegu innych chorób jak np. covid. Rodzaje i nasilenie poszczególnych objawów może być inne u różnych osób. Ponadto możemy spożyć różną liczbę bakterii – im więcej ich będzie np. w naszym zakażonym posiłku, tym objawy mogą być bardziej intensywne.
Jak wygląda leczenie salmonelli? W którym momencie należy zgłosić się do szpitala?
O rodzaju leczenia decyduje lekarz, który ocenia stan chorego. Należy się do niego zgłosić zawsze, gdy występują objawy chorobowe, zwłaszcza jeśli są intensywne i nie jest to sytuacja epizodyczna, np. trwająca jeden dzień. Pierwszy wybór to zwykle lekarz podstawowej opieki zdrowotnej, który oceni stan zdrowia i zdecyduje co do rodzaju leczenia. Może też skierować do szpitala. Natomiast jeśli występują objawy odwodnienia, zaburzenia świadomości, problemy z oddychaniem czy zaburzenia rytmu serca – jest to wyraźny sygnał świadczący o potrzebie niezwłocznej pomocy medycznej.
Czy salmonella jest zaraźliwa? Wiemy, że nie przenosi się drogą kropelkową.
W przypadku zachorowań wywoływanych przez salmonellę mówimy o drodze pokarmowej zakażenia, czyli bakteria musi trafić do naszego organizmu przez usta (z pokarmem lub wodą) albo poprzez zanieczyszczone ręce. Dlatego tak ważnym działaniem pozwalającym na ograniczenie ryzyka zakażenia jest przestrzeganie zasad higieny: mycie rąk po korzystaniu z toalety, przed jedzeniem, w trakcie przygotowywania posiłków, higieniczne ich przechowywanie, np. mycie owoców i warzyw przed spożyciem, stosowanie oddzielnych desek do krojenia mięsa surowego, unikanie rozmrażania i ponownego zamrażania potraw, właściwa obróbka cieplna potraw, odpowiednie przechowywanie surowców i gotowych dań. Osoby z objawami biegunkowymi nie powinny przygotowywać posiłków dla innych – zakaz ten powinien być bezwzględnie stosowany, zwłaszcza w przypadku zakładów żywienia zbiorowego, gdzie ryzyko zakażenia wielu osób jest dużo większe.
Dziękuję za rozmowę.
DY