To nie tylko instytucja, ale przede wszystkim ludzie
Sobotnie spotkanie stało się okazją do podsumowania 60-letniej działalności ROK i podziękowania byłym i obecnym pracownikom oraz współpracownikom. Galę poprowadził prezenter telewizyjny Tomasz Kammel, a z jubileuszowym koncertem pt. „Najpiękniejsza muzyka filmowa” wystąpili Ewa Szlachcic i Piotr Bogutyn.
Z okazji 60 urodzin ROK przygotował wiele kulturalnych wydarzeń, które będą odbywały się przez cały rok. Placówka powstała 29 stycznia 1962 r. jako Powiatowy Dom Kultury Poradnia Pracy Kulturalno-Oświatowej. Jego pierwszym dyrektorem została Zofia Mitura. Na przestrzeni 60 lat instytucja funkcjonowała pod różnymi nazwami: od powstania do 1975 r. jako Powiatowy Dom Kultury (PDK), w latach 1975-1994 jako Radzyński Dom Kultury (RDK), w latach 1994-2001 jako Radzyński Ośrodek Kultury (ROK), w latach 2001-2012 jako Radzyński Ośrodek Kultury i Rekreacji (ROKiR), od 2012 r. ponownie jako ROK.
„Powiatowy Dom Kultury jest państwową placówką upowszechniania kultury i oświaty. Działalność PDK służy realizacji polityki kulturalnej Państwa, socjalistycznemu wychowaniu społeczeństwa, aktywizacji procesów rozwojowych w życiu kulturalnym miasta i powiatu i zaspokajaniu społecznych i indywidualnych potrzeb kulturalnych środowiska” – czytamy w pierwszym statucie PDK. – Ówcześni pracownicy PDK organizowali życie kulturalne na terenie miasta i powiatu. Lata 60 XX w. niosły ze sobą duży rozkwit młodzieżowych zespołów bigbitowych. Powstali m.in. Bardowie, którzy cieszyli się popularnością oraz odnosili sukcesy w przeglądach i konkursach artystycznych – wspomina Robert Mazurek, dyrektor ROK, dodając, iż w latach 70 w planie pracy jednostki umieszczony został m.in. zapis: „Działalność PDK będzie dalszą kontynuacją wytycznych i uchwał VI Zjazdu Partii i VII Plenum KC PZPR w sprawach wychowania młodzieży i oświaty dorosłych, w oparciu o aktualne potrzeby naszego powiatu, wytyczne władz politycznych i administracyjnych i aktualną politykę kulturalną Państwa”. Przy PDK powstały wówczas: Orkiestra Dęta, Młodzieżowy Zespół Wokalno-Instrumentalny, Młodzieżowy Zespół Teatralny, Zespół Akordeonistów, Dziecięcy Teatr Lalek, Dziecięca Sekcja Rytmiki. Obok licznych imprez dla mieszkańców miasta i powiatu odbywały się cotygodniowe dyskoteki. Natomiast lata 80 to rozkwit sekcji: fotograficzno-filmowej, plastycznej, szachowej, muzycznej, taneczno-wokalnej i recytatorsko-teatralnej. Prowadzone były kursy języków obcych i tańca towarzyskiego, funkcjonowały kluby kolekcjonera i dobrej płyty, prowadzono także usługi w zakresie plastyki oraz organizacji zabaw i uroczystości rodzinnych. Radzyńska placówka organizowała też eliminacje Przeglądu Piosenki Polskiej, Przeglądu Piosenki Radzieckiej, konkursów „Barwy Przyjaźni” czy konkursów recytatorskich. W tym czasie w Radzyniu wystąpili m.in.: Rudar Zlatowski, Sława Przybylska, Irena Santor oraz zespoły Tercet Egzotyczny i Wesoła Ferajna.
Trudny przełom
– Przełom lat 80 i 90 przyniósł ze sobą zmiany ustrojowe, które miały duży wpływ na funkcjonowanie jednostki – podkreśla R. Mazurek, cytując zapiski ówczesnego dyrektora Andrzeja Tetlaka: „Rok 1990 był dla RDK okresem trudnym. Z jednej strony uległy praktycznie rozkładowi dawne struktury zarządzania placówkami upowszechniania kultury, z drugiej zaś funkcjonowały one w oparciu o anachroniczne przepisy prawne, pozostające w sprzeczności do zmian ustrojowych, jakie dokonały się w Polsce… Systematyczny wzrost kosztów eksploatacji placówki powodował konieczność ograniczania wydatków na działalność merytoryczną. Kryzys gospodarczy, a co za tym idzie, zubożenie ludności, spowodowały ograniczenie wydatków na kulturę. Pomimo tych ogólnych trudności, wspartych przy tym nieprzychylnością zarówno ze strony poprzednich jak i obecnych samorządowych już władz miasta, mam pełne podstawy do stwierdzenia, że RDK przeszedł przez rok 1990 jako jedna z lepszych placówek upowszechniania kultury w województwie bialskopodlaskim. Choć mimo trudności nie zostaliśmy wsparci ani jedną złotówką z kasy miejskiej”.
Stabilizacja
Lata 90 to stabilizacja finansowa, która wynikała z bezpośredniej podległości lokalnemu samorządowi. – Ponadto pojawiła się możliwość pozyskiwania środków zewnętrznych, co miało duży wpływ na rozwój działalności wolnej od partyjnych wytycznych – zauważa obecny dyrektor ROK.
W 1996 r. w podziemiach budynku zajmowanego przez ROK powstała Galeria „Oranżeria”, która prężnie działa do dzisiaj. Każdego roku bowiem organizuje kilkanaście wystaw, głównie malarstwa, fotografii i rzeźby. Do 2015 r. opiekunem galerii była Grażyna Regulska, obecnie funkcję tę pełni Arkadiusz Kulpa. Swoje prace w podziemiach Oranżerii wystawiali nie tylko rodzimi artyści, ale także z zagranicy.
Rok 1996 to także pierwsza edycja Ogólnopolskich Spotkań z Piosenką Autorską „Oranżeria” (OSzPA). Była to inicjatywa Jacka Musiatowicza, która trwa do dzisiaj. Składały się na nią konkursy dla młodych autorów i kompozytorów, warsztaty artystyczne i koncerty mistrzów gatunku. Od 2019 r. impreza zmieniła swoją formułę na wzór konkursu KFPP w Opolu. W jej ramach odbywa się „Anielski Koncert” o nagrodę Agaty Budzyńskiej, do którego rada programowa zaprasza wykonawców o rozpoznanym już, wysokim poziomie artystycznym. Na deskach Oranżerii wystąpiły prawdziwe gwiazdy, m.in.: Jacek Kaczmarski, Stare Dobre Małżeństwo, Raz Dwa Trzy, Alosza Awdiejew, Wojciech Młynarski, Maciej Zembaty, Stanisław Sojka, Andrzej Poniedzielski, Antonina Krzysztoń, Tadeusz Woźniak, Katarzyna Groniec, Marek Dyjak, Kuba Sienkiewicz, Renata Przemyk, Halina Frąckowiak, Stanisława Celińska, Alicja Majewska.
Współczesność
Od 2007 r. z inicjatywy Wojciecha Gila, ROKiR organizuje Warsztaty Gitarowe „RO(C)KOWISKO”, które za każdym razem prowadzą doświadczeni i uznani instrumentaliści, m.in. Jennifer Batten, Neil Zaza, Leszek Cichoński, Turbo czy Mech oraz zespoły Clostelkeller, Farben Lehre, Kobranocka i Róże Europy. Ze względu na pandemię impreza, która ma za sobą 13 edycji, została zawieszona.
Przy ROK działa też Radzyński Klub Fotograficzny „Klatka”, która jest organizatorem m.in. „Wielkiego Radzyńskiego Fotografowania” i „Radzyńskich Dni Fotografii”. Obecnie klub zrzesza 30 pasjonatów, a jego spotkania odbywają się regularnie w ROK. Przy placówce funkcjonuje też wiele zespołów dziecięcych, młodzieżowych, a także dla seniorów. ROK organizuje zajęcia pozalekcyjne, warsztaty, kiermasze, wystawy, a we współpracy z Radzyńskim Stowarzyszeniem „Podróżnik” – „Radzyńskie Spotkania z Podróżnikami”, „Radzyńskie Podróże Teatralne” i „Radzyńskie Wędrówki Literackie”. Działa też Uniwersytet Trzeciego Wieku.
– W ostatnich latach ważnym elementem działalności ROK są inicjatywy związane z utworzeniem placówki muzealnej w budynku przy ul. Warszawskiej 5a, gdzie najpierw mieścił się areszt śledczy Gestapo, a potem Powiatowego Urzędu Bezpieczeństwa Publicznego. W piwnicach, w których znajdowały się cele, zachowały się oryginalne drzwi z judaszami, a na ścianach do dziś widnieją inskrypcje pozostawione przez więzionych tam polskich patriotów – mówi R. Mazurek.
Nie praca, a misja
Rok 2020 przyniósł ze sobą pandemię koronawirusa, co miało duży wpływ na zmianę charakteru działalności. Placówka dzięki dotacji Ministerstwa Kultury i Dziedzictwa Narodowego w ramach programu „Kultura w sieci” utworzyła Telewizję Radzyń. Powstały strona internetowa – www.telewizjaradzyn.com – oraz kanał na YouTube, dzięki którym od tej pory większość organizowanych wydarzeń można tam obejrzeć.
– Jednak ROK to nie tylko instytucja, ale przede wszystkim ludzie w niej zatrudnieni – podkreśla dyrektor. – Wspólnie tworzymy zgrany zespół, dla którego to nie tylko praca, ale misja krzewienia kultury, za wypełnianie której wszystkim jestem bardzo wdzięczny – dodaje R. Mazurek.
MD