W kleszczach kleszczy

Czyhają w lasach, parkach, nad rzekami i jeziorami. Nawet w przydomowych ogródkach. W ciągu ostatnich lat przez kleszcze 1,5 tys. ubezpieczonych w Kasie Rolniczego Ubezpieczenia Społecznego doznało uszczerbku na zdrowiu. Większość przypadków dotyczyła boreliozy.

Rolnicy są grupą zawodową szczególnie narażoną na ugryzienie przez kleszcze. Sprzyjają temu praca i życie na wsi. - W pierwszych dwóch kwartałach 2017 r. na terenie działalności Placówki Terenowej KRUS w Siedlcach oraz oddziałów w Łosicach, Garwolinie, Mińsku Mazowieckim, Sokołowie Podlaskim i Węgrowie zgłoszono 12 wniosków dotyczących chorób zawodowych. Wszystkie wiązały się z boreliozą - mówi Marek Zając, kierownik samodzielnego referatu prewencji, rehabilitacji i orzecznictwa lekarskiego PT KRUS w Siedlcach.

Borelioza w natarciu

 

Ze statystyk siedleckiej jednostki wynika, że schorzenie to dominuje wśród rolników. W 2016 r. na 49 decyzji stwierdzających chorobę zawodową 48 wiązało się z boreliozą. W 2015 r. wynik ten wynosił 14 do 14. – Kiedyś mieliśmy takich wniosków dwa lub jeden rocznie. Dzisiaj jest ich zdecydowanie więcej – przyznaje M. Zając. – Wynika to także z akcji informacyjnej, jaką prowadzimy. Organizujemy szkolenia dla rolników, spotkania z młodzieżą, wydajemy specjalne broszury mówiące m.in., jak rozpoznać boreliozę. Być może niektóre osoby po lekturze tych materiałów stwierdziły, że dolegliwości, jakie odczuwają, są zbieżne z tymi, które wywołuje ukąszenie przez kleszcza – dodaje.

 

Warto poznać wroga

 

Kleszcze to pajęczaki należące do rzędu roztoczy. Jedne posiadają pancerz, inne są go pozbawione. Długość dorosłych osobników wynosi od jednego do kilku milimetrów, a po nassaniu się krwi nawet kilka razy większe. W naszej szerokości geograficznej są aktywne od kwietnia do końca października. Najczęściej występują na granicy łąk i lasów, w zagajnikach, w lasach porośniętych paprociami, jeżynami, leszczyną. Zazwyczaj wiszą na spodzie liści lub źdźbłach trawy, przez co są niewidoczne. Spotkać je można na zwalonych pniach drzew i leżących gałęziach. Cykl życiowy kleszcza przebiega w trzech stadiach rozwoju: larwalnym, nimfy i osobnika dorosłego. Wiosną dorosłe samice składają jaja, a same giną. Pod koniec lata lub na początku jesieni wykluwają się larwy, które zimują pod leśną ściółką. Wiosną przepoczwarzają się w nimfy, a następnie w dorosłe osobniki.

Zakażenie człowieka następuje po ukąszeniu, które jest najczęściej bezbolesne. Po upływie kilku lub kilkunastu godzin kleszcz zaczyna odżywiać się krwią żywiciela i wówczas może zarazić przenoszonymi przez siebie chorobami. Im dłużej tkwi w ciele człowieka, tym zwiększa się ryzyko zachorowania. Okres inkubacji trwa od dwóch do 32 dni. Gdy doszło do zakażenia, w miejscu ukąszenia, na skórze, pojawia się charakterystyczny rumień o średnicy od 1 cm do 1,5 cm, który w długim okresie czasu powiększa się do kilku centymetrów, po czym blednie od środka i zanika. W diagnostyce wystąpiły również przypadki, gdy rumień nie wystąpił, a kleszcz został niezauważony. Należy pamiętać, że czasami borelioza wywołuje objawy podobne do grypy: stan podgorączkowy, bóle mięśniowo-stawowe, bóle głowy, osłabienie, a nawet nudności. Gdy po ukąszeniu przez kleszcza zauważymy niepokojące symptomy, bezwzględnie trzeba zgłosić się do lekarza w celu wykluczenia boreliozy bądź – w przypadku potwierdzenia choroby – poddania się leczeniu. Niezdiagnozowana może prowadzić do uszkodzenia ośrodkowego układu nerwowego i układu sercowo-naczyniowego.

Profilaktyka zawsze w cenie

 

Jak zmniejszyć ryzyko zakażenia chorobami odkleszczowymi? – Należy nosić szczelne obuwie i zakrywające większość ciała ubranie. Stosować środki odstraszające kleszcze i trzymać się z dala od miejsc, w których zazwyczaj przebywają. Po każdym pobycie w plenerze starannie obejrzeć swoje ciało – skórę głowy, uszy, szyję, a szczególnie miejsca w zagięciach rąk, kolan, pachwin itp. – radzi M. Zając.

Jeśli zauważymy kleszcza wpiętego w skórę, należy od razu go usunąć, najlepiej przy pomocy specjalnej pompki próżniowej lub wyciągnąć pęsetą. Jeżeli tkwi głęboko, trzeba udać się do lekarza. Usunięcie kleszcza w ciągu pierwszej doby po ukąszeniu wielokrotnie zmniejsza prawdopodobieństwo zarażenia.

O tym, że brak wiedzy o chorobach przenoszonych przez kleszcze może prowadzić do narażenia własnego zdrowia przekonała się pani Alicja, która od ponad 30 lat pracuje w gospodarstwie rolnym usytuowanym w pobliżu terenów leśnych. Kobieta przez długi okres odczuwała prawie codzienne bóle głowy, karku i szyi. Towarzyszyły temu bóle stawów, uczucie stałego zmęczenia. Leczenie u lekarza rodzinnego nie przynosiło poprawy zdrowia. Dopiero po wykonaniu testów w klinice chorób zakaźnych okazało się, że to borelioza i podano antybiotyki. Jednak po kilku latach nastąpił nawrót choroby. – Byłam często pogryziona przez kleszcze. Nie miałam świadomości, że ich ukąszenie jest aż tak groźne. Teraz wiem, że należy chronić się przed ugryzieniem przez kleszcza. Dlatego sprawdzam ciało po powrocie do domu, nawet z podwórka. Stosuję odpowiednie środki odstraszające, ale nie zawsze działają skutecznie – mówi pani Alicja.

 

Gdzie zgłosić?

 

– Podejrzenie choroby zawodowej zgłasza się państwowemu inspektorowi sanitarnemu i inspektorowi pracy, których właściwość ustala się według miejsca, w jakim praca była wykonywana – wyjaśnia M. Zając. – Może to zrobić lekarz, dentysta, który podczas wykonywania zawodu powziął takie podejrzenie u pacjenta lub ubezpieczony – dodaje. Jak dalej wygląda procedura? Właściwy państwowy powiatowy inspektor sanitarny wszczyna postępowanie i kieruje rolnika do jednostki orzeczniczej na badanie w celu wydania opinii o rozpoznaniu choroby zawodowej albo o braku podstaw do jej rozpoznania. Jeżeli rolnik nie zgadza się z treścią otrzymanego orzeczenia, może w ciągu 14 dni od jego otrzymania wystąpić z wnioskiem o przeprowadzenie ponownego badania przez jednostkę orzeczniczą stopnia II. Powinien go jednak złożyć za pośrednictwem jednostki orzeczniczej I stopnia. Decyzja wydana w wyniku ponownego badania jest ostateczna.

Następnie państwowy inspektor sanitarny wydaje decyzję o stwierdzeniu choroby zawodowej, która stanowi podstawę ubiegania się o świadczenia z ubezpieczenia społecznego rolników. Natomiast wysokość odszkodowania jest ustalana na podstawie orzeczenia o procentowym uszczerbku na zdrowiu spowodowanym chorobą zawodową. Dokument taki wydaje lekarz rzeczoznawca lub komisja lekarska KRUS.

MD