Kościół
Habemus papam!
21/2025 (1550) 2025-05-22

Habemus papam!

„Z pokorą i radością chcemy powiedzieć światu: spójrzcie na Chrystusa! Zbliżcie się do Niego! Przyjmijcie Jego Słowo, które oświeca i pociesza! Posłuchajcie Jego propozycji miłości, aby stać się Jego jedyną rodziną: w jedynym Chrystusie jesteśmy jedno” - prosił Ojciec Święty podczas Mszy św. inaugurującej pontyfikat 25 maja.

Czy wybór nowego papieża na czwartej sesji drugiego dnia konklawe był zaskoczeniem dla watykanistów, tysięcy ludzi zgromadzonych na Placu św. Piotra i milionów przed telewizorami? Na pewno tak. Świadczy o tym cisza, wręcz konsternacja zgromadzonych tam rzymian, pielgrzymów i turystów z całego świata, kiedy po wybrzmieniu słynnego „Annuntio vobis gaudium magnum: habemus papam!” padło imię 69-letniego amerykańskiego kardynała Roberta Francisa Prevosta jako 267 następcy św. Piotra.
Mungu akubariki!
21/2025 (1550) 2025-05-22

Mungu akubariki!

Loretanka s. Kinga Katarzyna Pastor z parafii Bożego Ciała w Siedlcach rozpoczyna swoją posługę w dalekiej Tanzanii, a konkretnie w Tanga House. To przystań dla chłopców i dziewcząt dotkniętych albinizmem. - Oczywiście, że po ludzku trochę się boję, ale w sercu mam słowa założyciela naszego zgromadzenia bł. ks. Ignacego Kłopotowskiego: „Do tego czasu Bóg dopomógł, dalej Bóg dopomoże” - mówi siostra.

Choć Tanzania kojarzy się głównie z pięknymi afrykańskimi krajobrazami, jest zarazem jednym z najuboższych krajów Afryki, gdzie materialna nędza łączy się z surowością pogańskich wierzeń. Według jednego z nich amulety wykonane z fragmentów ciał albinosów mają być gwarancją pomyślności, dlatego są oni mordowani i okaleczani.
20/2025 (1549) 2025-05-15
18 maja 2025 r. zostanie zapamiętany jako dzień inauguracji pontyfikatu papieża Leona XIV. To człowiek, który - choć urodził się w Stanach Zjednoczonych - dużą część swej kapłańskiej posługi pełnił w Peru.
19/2025 (1548) 2025-05-07
Maj to tradycyjnie czas Pierwszych Komunii św. Wyjątkowo cicho w tym roku na temat spowiedzi dzieci - w minionych latach rozpalił on żarliwą troskę wielu lewackich środowisk i postępowych teologów o los dziewięciolatków.
19/2025 (1548) 2025-05-07
Litania loretańska jest odmawiana i śpiewana prawie od pięciu wieków. Jej kształt zmieniał się na przestrzeni lat. To jedna z pięciu litanii oficjalnie zatwierdzonych przez Kościół do publicznego odmawiania.
Rozmowy
Papież na nowe czasy
21/2025 (1550) 2025-05-22

Papież na nowe czasy

Rozmowa z o. Wiesławem Dawidowskim OSA, krajowym dyrektorem Duszpasterstwa Migrantów i byłym prowincjałem Polskiej Prowincji Augustianów.

Kard. Robert Prevost, papież Leon XIV, tak jak Ojciec jest augustianinem. Czy w zakonie opadły już emocje po konklawe?

Jeszcze nie, wciąż jest euforia. Bez wątpienia to moment historyczny dla całego naszego zgromadzenia, dla całej rodziny augustiańskiej, wszystkich naszych formacji - i męskich, i żeńskich - rozsianych po ponad 50 krajach świata. To ogromne wyróżnienie, bonus od Pana Boga, ale jednocześnie wyzwanie - powinniśmy bowiem jako zakon wykorzystać ten czas. Oczywiście nie po to, by egoistycznie podbudowywać ego zgromadzenia, ale by jeszcze lepiej pracować dla Kościoła i świata. Jednak wybór kard. Prevosta to przede wszystkim radość i wielki dar dla Kościoła.
Cudowne krzesło
21/2025 (1550) 2025-05-22

Cudowne krzesło

O pomocy z nieba dla par pragnących dziecka - w rozmowie z Aleksandrą Zapotoczny, dziennikarką akredytowaną w Biurze Prasowym Stolicy Apostolskiej, autorką książek o świętych i ich relikwiach - w tym najnowszej pt. „Cudowne krzesło świętej z Neapolu”.

Jest w Neapolu krzesło, na którym siadają kobiety pragnące dziecka. Przed trzema wiekami siadywała na nim św. Maria Franciszka od Pięciu Ran Jezusa Chrystusa. Stygmatyczka do dziś pośredniczy w cudzie narodzin. Jak to jest możliwe?

Maria Franciszka była pobożną kobietą, świecką mniszką w środku miasta, która po wstąpieniu do Trzeciego Zakonu św. Franciszka przybrała płócienny brązowy habit. Pragnęła służyć ludziom i towarzyszyć Jezusowi w męce, a Bóg jej wysłuchał, obdarzając stygmatami.
Opinie
Gra o tron
21/2025 (1550) 2025-05-22

Gra o tron

Są tacy, którzy uważają, że w słusznie minionych czasach peerelu wyborcze głosowanie było zdecydowanie łatwiejsze. Wystarczyło wziąć kartkę i wrzucić ją do urny.

Co prawda zdarzały się przypadki wchodzenia za parawan, ale na taki gest mało kto sobie pozwalał. Odbierane to bowiem było jako demonstracja przeciwko władzy i jej politycznym sugestiom. Dziś nie dosyć, że jest poniekąd przymus wejścia za parawan, to jeszcze głowić się trzeba, przy którym nazwisku krzyżyk wyborczy postawić. A jakby tego było mało, od paru już ładnych lat Polacy mają dodatkowy stres - wybierają prezydenta Rzeczpospolitej. W tym roku spośród 13 kandydatów.
Dziękuję ci, św. Joanno
21/2025 (1550) 2025-05-22

Dziękuję ci, św. Joanno

Kiedy w 15 tygodniu ciąży otrzymała wyniki badań genetycznych, świat się zatrzymał. Ale zawierzyła to małe życie św. Joannie Beretcie Molli i dziś w ramionach tuli córeczkę.

Jak podkreśla Barbara, przez wiele lat nie umiała i nie chciała mówić o tym, co przeszła, ale zmieniła zdanie, gdy patrzy na to, co dzieje się wokół tematu aborcji. I choć Dzień Matki będzie świętować z synkiem i córeczką, myślami wciąż wraca do trójki dzieci, które straciła. Kiedy rok po ślubie zaszła w ciążę, oboje z mężem bardzo się ucieszyli. - Po to złożyliśmy przysięgę: żeby założyć rodzinę, wychować dzieci - przyznaje, wspominając, że już w siódmym tygodniu wiedziała: nic z tego.
20/2025 (1549) 2025-05-15
„Mówił, że chce zostać drapieżnikiem i dopiero gdy kogoś zabije, to się nim stanie” - wspominają znajomi studenta trzeciego roku prawa Uniwersytetu Warszawskiego Mieszka R., który zabił siekierą 53-letnią kobietę, pracownicę administracji UW, a następnie ciężko ranił interweniującego strażnika.
Komentarze
Leszek Sawicki

Wygrani i zbędni

Zgodnie z przewidywaniami kolejnym prezydentem Polski zostanie albo Karol Nawrocki, albo Rafał Trzaskowski. Opracowany i sukcesywnie wdrażany przez krzywo uśmiechniętą część „elit” polityczno-medialny system albo się domknie i rządzący dziś obóz przejmie ostatnie niezależące od niego instytucje…, albo w nadciągających niepewnych czasach będziemy mieli głowę państwa dbającą o suwerenność kraju i pomyślność jego mieszkańców.

Prezydenta dającego nadzieję na wierność fundamentalnym wartościom: Bóg, Honor, Ojczyzna. Zatem najważniejszy wybór wciąż przed nami. Kurz po pierwszej część kampanii wyborczej opadł. Zapowiadający się nudno i sztampowo wyścig o najwyższy urząd w państwie ostatecznie ożył.
Anna Wolańska

Status ważny jest

Całkiem jeszcze niedawno, bo zaledwie kilka lat wstecz, termin „praca zdalna” bardzo był od naszej rzeczywistości odległy. W zasadzie kiedy się - sprowokowane zaistniałą rzeczywistością - termin i sposób zarobkowania pojawiły, wywołały niejednoznaczne emocje i postawy.

Poniekąd zależały one od rodzaju zawodowej aktywności - wszak łatwiej było ogarnąć w taki sposób prace biurowe niż np. gromadę czujących powiew wolności uczniów. Dosyć szybko jednak tzw. kobiety pracujące odkryły, że ten sposób zarobkowania pozwala zaoszczędzić - czas i fundusze - na makijażu, doglądnąć dziecko, a jak się zaprzeć, to i zupę jaką upitrasić. Panowie, że niekoniecznie musowo się golić, a jeśli już obligatoryjnie trzeba być na wizji, to wystarczy się górą od ubrania przykryć.
Leszek Sawicki

Ratujmy, co się da

Anna Wolańska

Smacznego!

Leszek Sawicki

Nie chcemy inteligenta

Anna Wolańska

Tak nam dopomóż Bóg!

Diecezja
Jubileusz w deszczu róż
21/2025 (1550) 2025-05-22

Jubileusz w deszczu róż

17 maja cały Kościół obchodził 100-lecie kanonizacji św. Teresy od Dzieciątka Jezus. Kościół siedlecki miał dodatkowy powód do świętowania, a był nim jubileusz Zgromadzenia Sióstr „Jedność”, które powstało również 100 lat temu, za patronkę obierając świętą z Lisieux.

Historia zgromadzenia zaczęła się w parafii Nawiedzenia Najświętszej Maryi Panny w Kolembrodach, którą od 1919 r. kierował ks. Andrzej Mazurkiewicz. Do proboszcza zgłosiły się trzy kobiety, wyrażając pragnienie służby Kościołowi. Dały one zaczątek kilkuosobowej wspólnocie, która spotykała się na modlitwie, przyczyniając się do ożywienia religijności w parafii. Z czasem ks. A. Mazurkiewicz doprowadził do powstania stowarzyszenia diecezjalnego pn. Sodalicja Pracownic Katolickich „Jedność”.
Nie da się żyć bez Boga
21/2025 (1550) 2025-05-22

Nie da się żyć bez Boga

17 maja w parafii Najświętszego Serca Jezusowego w Horodyszczu odbyło się V Dekanalne Spotkanie Zelatorów Kół Żywego Różańca. Było ono okazją do wspólnej modlitwy i refleksji nad charyzmatem stowarzyszenia.

Zgromadzonych w świątyni powitał proboszcz ks. Andrzej Głasek. Kolejnym punktem była konferencja wygłoszona przez ks. Jacka Jagodzińskiego, który przez 25 lat posługiwał w Rosji. Kapłan dzielił się świadectwem swojej pracy misyjnej. Opowiadał o tym, co przeżył, posługując w Abchazji i Tuapse. Wspominał, że gdy zawitał do Suchumi (stolicy Abchazji), został powitany słowami: „Jak dobrze, że ojciec będzie z nami, bo do tej pory nasze życie - bez Boga, Kościoła, kapłana, bez Mszy św. i sakramentów - różniło się niewiele od życia zwierząt”.
20/2025 (1549) 2025-05-15
10 maja parafia Wniebowzięcia NMP w Białej Podlaskiej świętowała stulecie swego istnienia. Powstała ona jako wotum dziękczynne za zwycięstwo w Bitwie Warszawskiej.
19/2025 (1548) 2025-05-07
1 maja Apostolstwo Pomocy Duszom Czyśćcowym działające przy parafii Chrystusa Miłosiernego w Białej Podlaskiej świętowało 30-lecie istnienia.
Region
To już jest koniec
21/2025 (1550) 2025-05-22

To już jest koniec

Huta Szkła w Dubecznie 29 kwietnia została zamknięta, a pracownicy z dnia na dzień stracili źródło utrzymania. Wójt gminy Hańsk deklaruje wsparcie dla wszystkich osób dotkniętych tą sytuacją.

Zakład powstał w 1872 r. i od początku był jednym z większych pracodawców w regionie. W okresie swojej świetności zatrudniał nawet ok. 600 osób, dając mieszkańcom nie tylko środki do życia, ale też poczucie stabilności często przekazywane z pokolenia na pokolenia. W 1998 r. huta została sprywatyzowana. Produkcja trafiała zarówno na rynek krajowy, jak i zagraniczny. Kłopoty pojawiły się rok temu. Pracownicy zaczęli zgłaszać problemy z terminowością wypłat.

Nie zarobimy w tym roku
21/2025 (1550) 2025-05-22

Nie zarobimy w tym roku

Sadownicy inwestowali w różnego typu instalacje grzewcze, ale nikt nie spodziewał się takich anomalii pogodowych - zauważa Michał Michaluk, wicestarosta łosicki i prezes Związku Sadowników RP w Lipnie.

Na wschodnim Mazowszu przymrozki uszkodziły ponad 80% zawiązek owoców i kwiatów. Najbardziej ucierpiały wiśnie i czereśnie, ale wymarzły także jabłonie i truskawki. Ciepła zima i szybki start wegetacji, a następnie nocne kwietniowe i majowe przymrozki, kiedy temperatura spadła miejscami do -7,5℃ sprawiły, że sadownicy z powiatu łosickiego w tym roku stracili niemal wszystkie owoce. - Próbowaliśmy ratować się przed spadkami temperatur przy pomocy maszyny, która podgrzewa powietrze, a także przez odymianie torfem.
20/2025 (1549) 2025-05-15
W południe 6 maja służby medyczne szpitali miejskiego w Siedlcach, wojewódzkiego oraz „Meditransu” minutą ciszy uczciły zamordowanego podczas dyżuru lekarza.
20/2025 (1549) 2025-05-15
8 maja w bialskim magistracie odbyło się kolejne spotkanie w sprawie koncepcji budowy nowego przejazdu kolejowego. Pomysł zaproponowany przez władze miasta nadal dzieli jego mieszkańców.
19/2025 (1548) 2025-05-07
Turystyka w miejscowościach przygranicznych zamarła, a powód tego stanu rzeczy wszyscy wskazują ten sam - „nakręcanie” obaw o bezpieczeństwo.
Kultura
W starym kinie
21/2025 (1550) 2025-05-22

W starym kinie

Podczas tegorocznej Nocy Muzeów, 17 maja, Muzeum Regionalne w Siedlcach otworzyło niezwykłą wystawę zatytułowaną „Kino w Siedlcach 1908-1939”. To podróż do początków lokalnej kinematografii, ukazująca nie tylko rozwój kin w mieście, ale też społeczne i kulturowe znaczenie filmu w życiu jego mieszkańców.

Ekspozycja prezentuje początki i rozwój siedleckiego kina od momentu uruchomienia pierwszego kinematografu w 1908 r. aż do wybuchu II wojny światowej. Składają się na nią unikalne foldery reklamowe filmów z lat 1925-1937, fotografie, dokumenty budowlane oraz wycinki prasowe z lokalnych gazet, m.in. z „Głosu Podlasia”, „Życia Podlasia”, „Nowej Gazety Podlaskiej”. Pochodzą one ze zbiorów MR, Archiwum Państwowego w Lublinie.
Kameralnie w dworku Sienkiewicza
21/2025 (1550) 2025-05-22

Kameralnie w dworku Sienkiewicza

Tegoroczna edycja jest wyjątkowa pod względem liczby międzynarodowych artystów, którzy przyjadą z Francji, Szwajcarii i Włoch - zaznacza organizator „III Koncertów kameralnych w Muzeum Henryka Sienkiewicza w Woli Okrzejskiej” Angelika Rzewuska, prezes Fundacji Wydźwięk Kultury.

Pierwszy z koncertów wybrzmiał 4 maja - z okazji przypadającej dzień później rocznicy urodzin powieściopisarza, laureata Nagrody Nobla. Wydarzenie muzyczne miało miejsce w odrestaurowanej oficynie dworskiej, gdzie w 1846 r. urodził się Henryk Sienkiewicz. W pierwszą niedzielę maja słuchacze mieli okazję uczestniczenia w muzycznej uczcie, którą przygotowała Fundacja Wydźwięk Kultury.
20/2025 (1549) 2025-05-15
Spotkanie dwóch wrażliwości, dwóch dróg twórczych, które mimo różnic łączy wspólna fascynacja sztuką - tak w skrócie można opisać wystawę Ewy Rogali i Sophie van den Hooren, które po raz pierwszy wspólnie pokazały swoją twórczość.
20/2025 (1549) 2025-05-15
Jeżeli moją sztuką wywołam na czyjejś twarzy uśmiech, skłonię do chwili zadumy, to dla mnie już bardzo dużo - mówi Marek Żukowski, który po raz pierwszy pokazał swoje obrazy szerszej publiczności.
19/2025 (1548) 2025-05-07
Na swoim koncie działający przy Gminnym Ośrodku Kultury w Milanowie „Gokter” ma okolicznościowe inscenizacje, komedie, widowiska obrzędowe, „Pasję”, jasełka, a nawet udział w filmie.
19/2025 (1548) 2025-05-07
24 kwietnia w wieku 78 lat zmarł Jacek Spisacki, ceniony artysta, autor ołtarza papieskiego w Siedlcach i wielu pomników upamiętniających wydarzenia historyczne oraz świętych.
Historia
Miejsce pamięci i spotkań
21/2025 (1550) 2025-05-22

Miejsce pamięci i spotkań

W Nowych Iganiach powstanie Muzeum Powstania Listopadowego. Prace w zrujnowanym zabytkowym dworze rozpoczną się już wkrótce.

Skąd fundusze? Samorząd województwa mazowieckiego przekazał na ten cel blisko 2,5 mln zł, zaś w roku 2026 dołoży jeszcze 4,1 mln zł. Dwór kilka lat temu przejęły bowiem władze Mazowsza, które następnie przekazały nieruchomość siedleckiemu Muzeum Regionalnemu na podstawie umowy użyczenia. - Kupując dwór, wiedzieliśmy, że trzeba będzie go odrestaurować. Zależało nam jednak na tym, by nie tylko uratować substancję historyczną. Ale i przekształcić ją w obiekt, który będzie o historii opowiadał.
Kapłan i historyk
21/2025 (1550) 2025-05-22

Kapłan i historyk

Los zrządził, że z pokolenia współpracowników biskupa podlaskiego Beniamina Szymańskiego niepodległej Polski i wskrzeszenia diecezji podlaskiej doczekało dwóch księży, w dodatku o niebanalnych życiorysach: Józef Pruszkowski i Adolf Pleszczyński.

Obaj swoją nienaganną postawą w czasach „nocy postyczniowej” po klęsce powstania 1863 r. dawali przykład innym kapłanom, obaj pozostawili także wiele wartościowych dzieł historycznych. W momencie odtworzenia diecezji podlaskiej w końcu 1918 r. byli żywym symbolem - łącznikiem między starą i nową diecezją. Obaj też zmarli na początku 1925 r., prawie jeden po drugim. Dzisiaj o ks. J. Pruszkowskim.
20/2025 (1549) 2025-05-15
Bohaterstwo żołnierzy wyklętych jest godne szacunku i powinny uczyć się o nich kolejne pokolenia - podkreślał starosta Mariusz Zańko podczas kolejnej edycji rajdu upamiętniającego braci Taraszkiewiczów, który odbył się 10 maja.
20/2025 (1549) 2025-05-15
Nie było w powiecie włodawskim kamienia i drzewa, których by Miecio nie dotknął, nie było drogi, której by nie przeszedł - mówią o zmarłym rok temu Mieczysławie Tokarskim, przewodniku, kolekcjonerze i regionaliście, jego przyjaciele.
Rozmaitości
Silni i słabi zarazem
21/2025 (1550) 2025-05-22

Silni i słabi zarazem

O kondycji psychicznej mężczyzn, problemach, z jakimi mierzą się we współczesnym świecie oraz profilaktyce w zakresie zdrowia psychicznego mówi Marta Kozaczuk, psycholog kliniczny, psychoterapeuta i psychoonkolog.

Czerwiec został ogłoszony Międzynarodowym Miesiącem Zdrowia Psychicznego Mężczyzn. Czy ten temat zasługuje na więcej uwagi?

Zdecydowanie tak i dobrze, że taka inicjatywa - skierowana konkretnie do mężczyzn - powstała. Trudności emocjonalne płci męskiej nie powinny być bowiem w żaden sposób umniejszane, bagatelizowane czy pomijane. Wręcz przeciwnie - konieczne jest akcentowanie społecznej „zgody” na to, żeby mężczyźni również korzystali z pomocy psychiatrycznej, psychologicznej, psychoterapeutycznej.
Szarek pustoszy uprawy
21/2025 (1550) 2025-05-22

Szarek pustoszy uprawy

Plantatorzy buraków cukrowych na Lubelszczyźnie są załamani stratami spowodowanymi przez szarka komośnika. Szkodnik w ciągu jednego dnia jest w stanie skonsumować nawet kilkuhektarową uprawę, doprowadzając rolników do granic wytrzymałości finansowej.

Szarek komośnik (Bothynoderespunctiventris) to sporych rozmiarów - ok. 1,5 cm długości - chrząszcz należący do rodziny ryjkowcowatych, bo jego głowa ma wydłużony kształt nieco przypominający ryjek. - Jako że jest duży i ciężki, przemieszcza się przede wszystkim przy pomocy odnóży, biegając. Jednak gdy temperatura przekracza 20°C, zaczyna latać. I wtedy może przemieszczać się na nawet dosyć długie odległości - mówi prof. Paweł Bereś z Instytutu Ochrony Roślin - Państwowego Instytutu Badawczego.
20/2025 (1549) 2025-05-15
Zioła wspierają nasze zdrowie - jeśli po nie sięgamy, to nie z powodu jakiejś mody, tylko dlatego że pomagają w walce z chorobami. Można jednak zauważyć wśród zwolenników ziołowych terapii pewne trendy.
20/2025 (1549) 2025-05-15
Dostarczanie roślinom odpowiednich składników pokarmowych to ważny element upraw. Ale skąd wiedzieć, czego i w jakich ilościach potrzebują? Odpowiedzią jest badanie gleby.
19/2025 (1548) 2025-05-07
Choć leczenie farmakologiczne odgrywa kluczową rolę przy Hashimoto, to odpowiednia dieta może znacząco wspomóc funkcjonowanie tarczycy i poprawić jakość życia.
19/2025 (1548) 2025-05-07
Czas po przeminięciu tzw. zimnych ogrodników i zimnej Zośki jest właściwy na rozpoczęcie siania i sadzenia warzyw, ziół oraz kwiatów - takie przekonanie utarło się w związku z majowymi chłodami.
Sport
Scenariusz na wagę sezonu
21/2025 (1550) 2025-05-22

Scenariusz na wagę sezonu

W spotkaniu 33 kolejki Betclic 1 Ligi Pogoń Siedlce podzieliła się punktami z Kotwicą Kołobrzeg po remisie 1:1.

Mecz był pełen emocji, walki i dramaturgii, która może mieć kluczowe znaczenie w kontekście układu dolnej części tabeli. Już od pierwszych minut widać było stawkę, o jaką toczy się gra. Nerwowość, niedokładność i napięcie towarzyszyły obu zespołom. Kotwica kilka razy zagroziła bramce Jakuba Lemanowicza, jednak to Pogoń mogła jako pierwsza objąć prowadzenie. Damian Szuprytowski nie wykorzystał stuprocentowej sytuacji, strzelając prosto w Marka Kozioła.
Trudne tygodnie
21/2025 (1550) 2025-05-22

Trudne tygodnie

Podlasie znów bez punktów. Porażka w Połańcu i coraz trudniejsza sytuacja w tabeli.

Początek meczu w Połańcu należał do Podlasia Biała Podlaska, które sprawiało wrażenie drużyny lepiej zorganizowanej i aktywniejszej. Niestety, przewaga optyczna nie przełożyła się na realne zagrożenie pod bramką gospodarzy. Pierwszą groźną akcję stworzyli Czarni - strzał Maksyma Kuczerenki odbił się od jednego z bialskich obrońców i o centymetry minął słupek bramki Rafała Misztala. Jeszcze przed przerwą Podlasie dwukrotnie zagroziło bramce Czarnych, ale bez efektu bramkowego.
20/2025 (1549) 2025-05-15
Pogoń Siedlce odniosła cenne zwycięstwo na własnym stadionie, pokonując Miedź Legnica 3:0 i przedłużając swoje nadzieje na utrzymanie w Betclic 1 Lidze.
19/2025 (1548) 2025-05-07
26 kwietnia odbyła się pierwsza edycja Biegu w zielone zorganizowanego przez Stowarzyszenie Elementum wspólnie z Nadleśnictwem Międzyrzec.