Pod wpływem wieści o strajku dzieci polskich we Wrześni w zaborze pruskim, które nie chciały się uczyć religii po niemiecku, doszło do zamieszek w gimnazjum siedleckim.

Uczniowie uzmysłowili sobie, że oni także muszą się uczyć religii po rosyjsku i zohydza się im wszystko co polskie. Np. język polski nazywano psim lub takim, który nadaje się tylko do obory. W końcu listopada 1901 r. w Siedlcach została rozrzucona odezwa wskazująca, że nauczanie religii winno się odbywać po polsku. Młodzież siedlecka zajęła tymczasem postawę wyczekującą, gdyż nie wiedziano, jak przeprowadzić akcję protestacyjną.

Dla mnie Chrystusowe przykazanie miłości nieprzyjaciół nie jest jakąś piękną utopią, lecz czymś w najwyższym stopniu realnym i życiowym - zapisał ks. Władysław Bukowiński (1904-1974), niestrudzony duszpasterz katolików w Kazachstanie, który swoje życie oparł na zaufaniu Opatrzności Bożej.

Z pełną świadomością poświęcił się niesieniu Chrystusa do ludzi, którym ideologia komunistyczna zabroniła wyznawania wiary. Trzykrotnie karany był więzieniem - w sowieckich łagrach spędził prawie 14 lat.

W roku 1867 władze rosyjskie wydały przepis, że na postawienie przydrożnej figury czy krzyża trzeba uzyskać specjalne pozwolenie. W praktyce nie było to łatwe, żądano bowiem, aby napis na krzyżu był w języku rosyjskim. Na dawnych krzyżach starano się zacierać napisy patriotyczne, np.: ku czci powstańców 1863 r.

Zarządzeniem papieża Leona XIII cały świat chrześcijański obchodził na przełomie roku 1900/1901 Jubileusz Roku Świętego (wyznaczany przez kościół co 25 lat) w celu dostąpienia specjalnego odpustu. Południowe Podlasie zaakcentowało swój wkład w jubileusz dużą liczbą postawionych krzyży.

W przeddzień 98 rocznicy odzyskania niepodległości przez Polskę na budynku siedziby Archiwum Państwowego w Siedlcach odsłonięto tablicę upamiętniającą żołnierzy 13 pułku huzarów Księstwa Warszawskiego i sztabu 9 dywizji ułanów Królestwa Polskiego. Otwarto również wystawę pt. Ułany i huzary. Wojsko Polskie w departamencie siedleckim i województwie podlaskim.

Datę wydarzenia wybrano nieprzypadkowo. 200 lat temu w Królestwie Polskim utworzono województwo podlaskie z siedzibą w Siedlcach. Miasto stało się ważnym ośrodkiem, o czym świadczy m.in. fakt, że w latach 1809-1812 stacjonował tu sztab 13 pułku huzarów, a w latach 1816-1824 - sztab dywizji ułanów.

Mimo sfałszowania wyników spis z 1897 r. udowodnił władzom rosyjskim, że sprawa unicka istnieje i jest poważnym problemem. Teraz decydenci chwytają się różnych sposobów, aby ten problem ukryć i przynajmniej osłabić jego znaczenie, ale przy tym - nie uszczuplić prerogatyw w cerkwi prawosławnej.

Wymyślono więc tzw. Nową regulację prawną lansowaną przez świątobliwy Synod Petersburski. 2 lipca 1898 r. przepisy tego Synodu zatwierdził car Mikołaj II. Chodziło głównie o zasady rozpatrywania przynależności religijnej.

Do 4 grudnia w Muzeum Ziemiaństwa w Dąbrowie (gm. Przesmyki) można obejrzeć wystawę unaoczniającą, jak ubierała się i troszczyła o swoją urodę polska ziemianka przełomu XIX i XX w.

Otwarcie wystawy miało miejsce 23 września, a okazją była dwudniowa sesja zatytułowana: Życie codzienne ziemiaństwa polskiego w XIX i XX wieku organizowana przez Muzeum Regionalne w Siedlcach, którego oddziałem jest Muzeum Ziemiaństwa w Dąbrowie.

Mimo wysiłków unitów spis powszechny 1897 r. został sfałszowany. Oficjalnie podano, że na południowym Podlasiu, w guberni siedleckiej mieszka 138 tys. prawosławnych, a opornych jest tylko 153. Po zakończeniu spisu władze pociągnęły aktywnych unitów do odpowiedzialności.

W czerwcu 1897 r. wtrącono do więzienia w Białej Podlaskiej 18 włościan. Jednego z nich Jana Rumowskiego podejrzewanego o agitację antyspisową trzymano w lochu o chlebie i wodzie. Szczególnie znęcano się nad unitami z gminy Bohukały. W sumie aresztowano tam 83 osoby, które oskarżono o bunt przeciwko wójtowi Sterniczukowi.

W 1918 r. Polska po 123 latach niewoli odzyskała niepodległość. Był to proces stopniowy, który wieńczał wysiłek wielu pokoleń. Dzień 11 listopada, w którym Niemcy we francuskim Compiègne podpisali rozejm kończący I wojnę światową i pieczętujący ich klęskę, stanowi ważną cezurę w naszej historii. Tego dnia Rada Regencyjna przekazała Józefowi Piłsudskiego władzę wojskową. Zaledwie dzień wcześniej komendant powrócił do Warszawy z więzienia w Magdeburgu.

Wielka wojna, jak ją nazywali współcześni, przyniosła klęskę trzem państwom zaborczym - Rosji, Austrii i Niemcom. O wojnę powszechną za wolność ludów modlił się już Adam Mickiewicz.

W roku 1897 odbył się pierwszy jednodniowy powszechny spis ludności w Cesarstwie Rosyjskim. We wschodniej części guberni siedleckiej przybrał on dramatyczne rozmiary.

Główna Komisja Spisowa poleciła poufnie gubernatorowi siedleckiemu, aby rachmistrze sporządzający spis wcale nie pytali byłych unitów o wyznanie i język. Dane o nich winni byli spisywać na kartach spisowych zgodnie ze wskazówkami pełniącego obowiązki generał gubernatora warszawskiego Aleksandra Imeretyńskiego na zasadzie zeznań osób urzędu gminnego i wiejskiego (sołtysów).

Ks. Leopold Mosak miał dar łatwego nawiązywania kontaktu z drugim człowiekiem. Potrafił wspierać i pocieszać w nieszczęściu, ale także przyjść na wesele nowożeńców, którym wcześniej udzielił ślubu. Zawsze był blisko swoich parafian i ich spraw, zarówno w trudnych, nawet dramatycznych, jak i w radosnych chwilach. Takiego go pamiętamy - my, jego parafianie.

Kiedy 71 lat temu biskup siedlecki erygował parafię Najświętszej Maryi Panny Wspomożycielki Wiernych w Borkach (dekanat radzyński), pojawił się problem świątyni: byli wierni, ustanowiona parafia, grunty przekazane Kościołowi przez Zygmunta Jadźwińskiego, a nie było gdzie sprawować Eucharystii. Pierwszy borkowski proboszcz ks. Jan Socha przysposobił do tego celu starą, drewnianą stajnię podworską.