Przywrócić dawny blask

Kościół Wniebowzięcia Najświętszej Maryi Panny w Parysowie to jedno z kilku miejsc na terenie powiatu garwolińskiego, które może pochwalić się certyfikatem „Cenny Zabytek Mazowsza”.

Wyróżnienie podkreśla wyjątkowe znaczenie historyczne, kulturalne i architektoniczne obiektu. Parafia jest beneficjentem programu „Mazowsze dla zabytków”, dzięki któremu zabytkowe perły odzyskują dawną świetność i mogą cieszyć kolejne pokolenia. – Wsparcie samorządu województwa jest nieocenione – zgodnie przyznają ci, którzy z tego typu dofinansowań korzystają. Jak podkreślają, dotacja umożliwia przeprowadzenie wielu kosztownych prac: remontów elewacji, ołtarzy, obrazów, posadzek czy dachów. To niezwykle ważne działania, bowiem zabytkowe budynki – kościoły czy dworki – mają ogromne znaczenie dla społeczności lokalnej, kształtują przestrzeń publiczną oraz przyciągają turystów.

Najokazalszy budynek

Historia parafii sięga roku 1445. Wtedy to biskup Andrzej Bniński erygował wspólnotę. Pochodziła ona z fundacji szlacheckiej, a jednym z fundatorów był Parys z Sieczczy, protoplasta znanego na Mazowszu w następnych wiekach rodu urzędniczego. W 1538 r., wraz z nadaniem osadzie praw miejskich, pojawiła się nowa nazwa Parysów. Początkowo parafia należała do archidiakonatu warszawskiego, który był częścią archidiecezji poznańskiej. W XIX w. weszła w skład diecezji podlaskiej z siedzibą w Janowie Podlaskim, później w Siedlcach.

Jak podają historyczne źródła, na terenie parafii prowadzona była działalność charytatywna i oświatowa – szkoła parafialna, a nawet szpital dający schronienie ludziom chorym, ubogim i w podeszłym wieku.

Kościół parafialny powstały w XV w. był najokazalszym budynkiem w niewielkim miasteczku, za jaki wówczas uznawano Parysów. Pierwsze świątynie – zbudowane z drewna – ulegały zniszczeniom czy pożarom. Do końca XVIII w. powstały w sumie cztery. Kościół wybudowany w roku 1619 posiadał dwie symetryczne kaplice po obu stronach i został określony jako „wspaniałej budowy”. Kilka lat później dobudowana została kaplica z cegły pod wezwaniem św. Mikołaja – fundacji Adama i Zygmunta Parysów. Miała ona służyć jako miejsce pochówku dla Parysów. Znajdował się tam ołtarz ufundowany również przez patronów kościoła. Kaplica była najtrwalszą częścią kościoła. Nie została zburzona podczas budowy nowego – w 1750 r., lecz dotrwała do początku XX w. Ówczesny kościół został jednak poważnie uszkodzony podczas najazdu szwedzkiego. Zniszczeniu uległy ołtarze, a część cennego wyposażenia skradziono, m.in. srebrną sukienkę ozdabiającą obraz w ołtarzu głównym, monstrancję i inne kosztowności. Obecna neobarokowa świątynia była wznoszona w latach 1914-1925. Uwagę w jej konstrukcji zwraca fasada z dwiema wieżami, ozdobiona licznymi gzymsami i ryzalitami. Część wyposażenia i wystroju pochodzi z wcześniejszych obiektów sakralnych.

Do Matki Boskiej Parysowskiej

Na stronie urzędu gminy w Parysowie zamieszczony jest wykaz obiektów zabytkowych. Wśród nich znajdziemy obszerne informacje nie tylko na temat kościoła, ale również cmentarnej kaplicy pw. św. Rocha z XIX w. oraz cmentarza z przełomu XVIII i XIX w. Najcenniejszym zabytkiem w parysowskim kościele jest późnorenesansowa nastawa ołtarza głównego z pierwszej połowy XVII w. wraz z namalowanym na desce obrazem Matki Boskiej Parysowskiej z XVII w. Została ona gruntownie odrestaurowana w roku 1947, po zniszczeniach wojennych. Podwyższono wówczas pozłacany ołtarz z ozdobnymi ornamentami, dodano cokół. Posiada on rzeźby świętych biskupów Stanisława i Wojciecha oraz św. Jana Ewangelisty i św. Józefa z Dzieciątkiem, które umieszczone są we wnękach. Po bokach zwieńczenia ołtarza, w owalnych polach, znajdują się obrazy św. Franciszka i św. Teresy Wielkiej.

Obraz parysowskiej Matki, z XVIII-wiecznymi przemalowaniami, przedstawia Najświętszą Maryję Pannę z Dzieciątkiem w typie obrazu jasnogórskiego – z głową NMP lekko zwróconą w stronę Dzieciątka. Matka Boska ukazana jest w pozycji siedzącej w ujęciu frontalnym, prawą ręką wskazuje na siedzącego na jej lewym ręku Jezusa zwróconego w stronę widza z uniesioną prawą dłonią w geście błogosławieństwa. Sukienki postaci są złączone, dekorowane drobnymi kwiatami i gwiazdą na ramieniu Marii. Tło jest złote, z motywem ośmiolistnych rozet. Obraz – w ocenie specjalistów – prezentuje wysoki poziom artystyczny i należy do interesujących przykładów malarstwa religijnego. Jak podają źródła, pojawił się on w kościele między rokiem 1629 a 1655. Od początku otaczany był powszechną czcią, o czym świadczą licznie zgromadzone wota oraz pisemne świadectwa otrzymanych przez wiernych łask i uzdrowień. – Kult jest żywy do dziś – potwierdza ks. kan. Włodzimierz Tendorf, proboszcz wspólnoty.

Obrazy i ograny

We wnętrzu kościoła znajdziemy ołtarze boczne w stylu klasycystycznym. Opracowane zostały z charakterystyczną dla tego stylu oszczędnością form architektonicznych i elementów dekoracyjnych. Umieszczone tu dzieła sztuki, datowane na koniec XVIII w., to obrazy malowane na płótnie, które prezentują wysoki poziom artystyczny. Neobarokowa chrzcielnica z figurą klęczącego anioła podtrzymującego puklową czarę –  z pokrywą bogato zdobioną ornamentem roślinnym – świadczy o profesjonalizmie i wysokim kunszcie wykonawcy.

Z kolei organy wybudowane przez firmę „Józef Szymański i Syn w Warszawie” w 1890 r., reprezentują styl neobarokowy. 12-głosowy instrument usytuowany jest pomiędzy dwiema skrajnymi wieżyczkami, które są zakończone gzymsami z płomienistymi wazonami. Środkowa część jest wyższa, z roślinną dekoracją na zwieńczeniu.

Ochronić to, co najcenniejsze

– Jesteśmy w trakcie dwóch potężnych inwestycji. Kościół w Parysowie to jeden z największych, najokazalszych obiektów w regionie, stąd pracy przy takim zabytku jest wiele.  Trzeba zadbać o niego w wielu aspektach, zarówno z zewnątrz, jak i wewnątrz, by zachować w dobrej kondycji dla potomnych – zauważa ksiądz proboszcz. I uzupełnia: – Jedne z prac obejmują działania konserwatorskie, restauratorskie oraz roboty budowlane na dachu świątyni. Drugie to remonty wewnątrz, prace ratunkowe wypraw tynkowych dolnych partii ścian. Fundusze na ich renowację udało się pozyskać ze środków samorządu Mazowsza. Pomoc ta jest nieoceniona, bo mimo iż wierni wspierają ofiarami, to jednak gromadzone środki nie są wystarczające na tak kosztowne prace. A z pomocą funduszy zewnętrznych udaje się je przeprowadzać – podkreśla ks. kan. W. Tendorf.  Jednocześnie kapłan chwali współpracę nie tylko z liczącą niewiele ponad 4 tys. wiernych wspólnotą, ale również władzami gminy, strażakami… – Wszyscy są niezwykle oddani i – na miarę możliwości – dbają o nasz zabytkowy dom Boży. Na chwałę Pana i Matki Bożej Parysowskiej – konkluduje ksiądz proboszcz.

Artykuł promocyjny powstał w ramach cyklu “MAZOWSZE WSPIERA ZABYTKI”.

Zdjęcia pochodzą ze strony: www.lokalnyatrakcyjnyszlak.pl