W trosce o sakralne dziedzictwo

Choć wspólnota pw. św. Apostołów Piotra i Pawła w Wierzbnie jest niewielka, to podejmuje konkretne działania, których rezultatem jest dbałość o zabytkowy dom Boży.

– Wspólnymi siłami, czyli z ofiar wiernych, ale i z pomocą środków zewnętrznych, pozyskiwanych m.in. z Urzędu Marszałkowskiego Województwa Mazowieckiego, udaje się nam przeprowadzać kolejne prace remontowo-konserwacyjne – mówi proboszcz ks. Alfred Wasilak. I precyzuje: – Za nami odnowienie świątyni z zewnątrz wraz z zabytkową dzwonnicą, trwa też remont organów. Na odnowienie czeka wnętrze. Wierzymy, że uda się to już wkrótce przeprowadzić, by kościół – miejsce, w którym doświadczamy szczególnej obecności i bliskości Boga – nabrał nowego blasku i pozostał piękny na kolejne lata.

Historia sięga XVI w.

Parafia w Wierzbnie (powiat węgrowski) znajduje się na granicy diecezji siedleckiej. Została erygowana w listopadzie 1583 r. z części parafii liwskiej. Dzięki staraniom i fundacji wojewodziny krakowskiej Doroty z Ojrzanowa i jej syna z pierwszego małżeństwa, Stanisława Mińskiego, dziedzica, wzniesiony został pierwotny drewniany kościół. Ten jednak prawdopodobnie spłonął. Druga drewniana świątynia powstała z murowaną ścianą frontową, wybudował ją w 1686 r. miecznik ziemi liwskiej i dziedzic Wierzbna – Mikołaj Wodziński. W archiwum parafialnym przechowywane są dokumenty źródłowe, datowane od pierwszej połowy XVII w. Licznie przetrwały dokumenty dotyczące parafii z przełomu XVII i XVIII w., pisane przez właścicieli tutejszych dóbr Wodzińskich. Kościół wybudowany przez M. Wodzińskiego został zniszczony przez huragan, jaki przeszedł przez te tereny w roku 1855. Z tego drewniano-murowanego kościoła ocalała jedynie solidnie wymurowana ściana frontowa. Została ona wykorzystana podczas budowy trzeciej, murowanej świątyni, którą wzniesiono w latach 1855-1856. Jej fundatorami byli Helena i Michał Świniarscy, właściciele dóbr Wierzbno. W księdze historycznej kościoła parafii Wierzbno odnotowano też, że przy budowie kościoła wielce zasłużył się ówczesny proboszcz ks. Jan Niemyski oraz tutejsi parafianie. W roku 1866 wzniesiono na osi kościoła przed frontem okazałą, dwukondygnacyjną dzwonnicę.

Pamiątki i dokumenty

Przed wejściem do kościoła od strony wschodniej znajduje się mogiła poległych w boju powstańców 1863 r. Należeli oni do trzyosobowego oddziału Kazimierza Kobylińskiego, okrążonego i rozbitego przez wojska carskie pod pobliskim Świdnem i Eminem. Z pola bitwy zebrano 17 poległych powstańców, w tym tutejszych parafian, i pochowano we wspólnej mogile przy kościele. W pobliżu świątyni jest współcześnie wykonana Golgota i figura Matki Bożej – powstały one na pamiątkę Roku Jubileuszowego 2000, a przed bramą – monumentalny obelisk upamiętniający bł. Jana Pawła II. Sam kościół natomiast zawiera wiele pamiątek, które posiadają wartość religijną i artystyczną. Parafia prowadziła m.in. działalność charytatywną, przez wiele lat funkcjonował tu szpital, opisywany w XIX-wiecznych dokumentach jako budynek trzyizbowy i określany jako „stary”. Był też dom dla służb kościelnych – popularnie zwany „Lepianka”, od którego wzięła nazwę jedna z dzielnic Wierzbna.

W latach 1999-2000 parafianie wybudowali nową plebanię, ich staraniem wzniesiono pomnik na mogile 17 powstańców 1863 r., a także poddano specjalistycznym pracom konserwatorskim obraz Matki Boskiej z Dzieciątkiem z ołtarza głównego.

Inwestycje i modernizacje

Jednym z ważniejszych przedsięwzięć w parafii w zakresie prac modernizacyjnych był remont elewacji. – To były pilne i konieczne prace, bowiem czas i zmienne warunki atmosferyczne zrobiły swoje. Na zewnętrznej warstwie elewacji, na skutek zawilgocenia fundamentów, pojawiły się nieestetyczne przebarwienia, pęknięcia, ubytki. Podejmowane próby remontowe nie dawały oczekiwanych rezultatów, stąd podjęliśmy decyzję o gruntownej modernizacji zarówno fasady kościoła, jak i dzwonnicy. Fundamenty zostały odkopane i osuszone, trzeba było skuć warstwy starego tynku i położyć zupełnie nowy – tłumaczy ks. Wasilak. I dodaje: – Zgromadzone przez parafian środki oraz pozyskane dofinansowanie zewnętrzne, otrzymane w dużej mierze z Urzędu Marszałkowskiego Województwa Mazowieckiego, okazały się jednak niewystarczające, by doprowadzić cały remont do końca. Zbieramy bowiem jeszcze fundusze na położenie kamienia na cokół, materiał już mamy zakupiony, ale prace wykonawcze, połączone z wykonaniem izolacji, będą kosztowne. Nie możemy jednak na nie pozyskać dotacji, bo to „nowa” inwestycja, a nie rekonstrukcja. Gromadzimy zatem środki, licząc na ofiarność wiernych, ale i tych, którzy parafię pw. św. Apostołów Piotra i Pawła w Wierzbnie darzą sentymentem, wiążą z nią miłe wspomnienia, bo tu rozpoczęła się ich duchowa formacja…

Jak informuje ksiądz proboszcz, ważną realizacją jest również renowacja zabytkowych organów, wybudowanych w 1882 r. przez Stanisława Przybyłowicza. W parafii zachował się kontrakt na te organy. Prezentują one styl neobarokowy. Instrument usytuowany jest na chórze muzycznym naprzeciw ołtarza głównego. Jak mówi ks. Wasiluk, renowacja potrwa z pewnością ponad rok, bo niektóre elementy instrumentu muszą być wysłane za granicę do remontu.

To nasze dziedzictwo

– Co przed nami? W zasadzie całe wnętrze kościoła domaga się renowacji, ołtarz, ławki, wszystkie elementy drewniane niszczone są przez szkodniki. Trzeba również zadbać o zabytkowe obrazy – m.in. wizerunek św. Piotra i św. Pawła nauczającego na Areopagu, pięknie malowaną drogę krzyżową z początku XIX w. – wymienia kapłan, jednocześnie dodając: – I choć wydawać się może, że to tylko rzeczy materialne, to jednak jako wspólnota – na miarę swoich możliwości – chcemy dbać o kościół, by był godnym mieszkaniem Pana Boga. Zabytki architektury sakralnej są jednymi z najcenniejszych, jakie posiadamy. To dziedzictwo kultury, własność narodu. Oprócz wartości religijnych, mają przede wszystkim wartości artystyczne. To obiekty, które muszą być na czas poddane renowacji, by zachować je przed zniszczeniem. Powinniśmy więc o nie wspólnie dbać. Bo sztuka pozostaje wieczna, a dzięki temu myśl poszczególnych narodów i całego świata – trwa.

Artykuł promocyjny powstał w ramach cyklu “MAZOWSZE WSPIERA ZABYTKI”.