W tym roku mija 150 rocznica bohaterskiej śmierci ks. Stanisława Brzóski. Warto z tej okazji przybliżyć postać duchownego i przypomnieć związane z nim miejsca.

Ks. Brzóska to najbardziej znany dowódca powstania styczniowego na Podlasiu. Swoją działalnością wywarł istotny wpływ na kształtowanie postaw patriotycznych mieszkańców regionu w okresie insurekcji.

Władzom rosyjskim wydawało się, że po straceniu ks. Brzóski nastanie błogi spokój.

Tymczasem na początku czerwca 1865 r. Andrzej Lasota, chłop z Róży Górnej, spotkał pięcioro uzbrojonych ludzi w stodole Jana Syroszka w Jamielnikach. Lasota twierdził, że puszczono go wolno dopiero wtedy, gdy złożył przysięgę, iż nie doniesie władzom. Wieśniak wkrótce jednak o tym zameldował.

29 kwietnia mija 70 rocznica wyzwolenia przez armię amerykańską niemieckiego obozu koncentracyjnego w Dachau, gdzie hitlerowcy zamordowali ponad 800 polskich księży. Wśród nich byli kapłani z diecezji siedleckiej.

Przez lata prawda o martyrologii duchowieństwa polskiego w czasie II wojny światowej w Dachau była umyślnie przemilczana na podobieństwo prawdy o ofiarach Katynia - uważa dr Anna Jagodzińska, historyk z Instytutu Pamięci Narodowej i organizator konferencji naukowej pt. „Dachau - niemiecki obóz koncentracyjny miejscem martyrologii duchowieństwa polskiego (1939-1945)”, która odbyła się 15 kwietnia w Warszawie.

1 maja 1865 r. gen. policmajster warszawski Trepow przekazał przewodniczącemu Tymczasowej Komisji Wojenno-Śledczej, na której czele stał namiestnik ppłk Drozdow, następujące polecenie: „Znanego przestępcę ks. Stanisława Brzóskę i jego wspólnika Franciszka Wilczyńskiego w dniu wczorajszym dostarczono do warszawskiego śledczego więzienia.

Namiestnik Królestwa Polskiego raczył rozkazać przeprowadzić w tej sprawie krótkie śledztwo i oddać winnych pod sąd wojenny w trybie skróconym, z tym żeby wyrok na nich wydany został wykonany w mieście Sokołowie pow. siedleckiego”.

W Dachau zginęło 13 kapłanów z naszej diecezji, zaś 29 kwietnia 1945 r. 15 zostało wyzwolonych. Z kolei w Oświęcimiu zamordowano dziesięciu księży. 29 kwietnia odbędzie się pielgrzymka kapłanów do Dachau organizowana przez Episkopat Polski. W tym i kolejnych numerach „Echa” prezentujemy sylwetki zamordowanych kapłanów z naszej diecezji.

Ks. Jan Feliks Bakiera urodził się 17.05.1884 r. w Lublinie, gdzie ukończył seminarium duchowne i otrzymał święcenia kapłańskie w 1908 r. z rąk bp. Franciszka Jaczewskiego. Był wikariuszem w parafiach: Sadowne (1908-1909), Siedlce (1909-1910), Zbuczyn (1910-1911), Łuków (1911), Kurów (1911-1912).

Walery Przyborowski, historyk i uczestnik powstania, który w 25 lat po wypadkach zastanawiał się, jak doszło do aresztowania ks. Brzóski, doszedł do wniosku, że złożył się na to cały szereg nieszczęśliwych okoliczności. Tak było w istocie.

20 kwietnia 1865 r. Antonina Konarzewska, kurierka ks. Brzóski, wysłała znajomego murarza Jana Skopańskiego do Kałuszyna, gdzie znajdował się punkt poczty powstańczej, z upoważnieniem po odbiór broni i być może pieniędzy. Kim była kobieta, którą opinia publiczna obwiniała później o zgubę kapłana?

Te słowa poety najlepiej wyrażają motyw, którym kierowały się władze radzieckie, dokonując masowego mordu na polskich oficerach wziętych do niewoli przez Armię Czerwoną.

Zbrodnia katyńska jest częścią polityki eksterminacji ludności polskiej prowadzonej przez oba totalitarne reżimy w latach II wojny światowej. Władze radzieckie od pierwszych dni okupacji realizowały na zajętych terenach politykę faktów dokonanych, której celem było przekreślenie możliwości odbudowy państwowości polskiej.

Przez luty 1865 r. nie ustawały poszukiwania ks. S. Brzóski. Wykorzystywano wszelkie możliwe środki, włączając nawet wszystkie rodzaje represji, a także stosując różnorodne wojskowe i policyjne metody.

Wszystko okazało się daremne. Na nic zdały się szlabany rogatkowe i straże wiejskie złożone ze zmuszanych do tego mieszkańców wsi. Zastawy te niejednokrotnie powodowały śmierć ludzi postronnych, niezwiązanych z powstaniem.

Podczas renowacji zabytkowego kościoła św. Bartłomieja Apostoła pod szalunkiem na zewnętrznej ścianie prezbiterium odnaleziony został napis w języku łacińskim. Co nowego do historii parafii wniesie inskrypcja, która przetrwała mimo upływu ponad 250 lat?

Drewniany kościół św. Bartłomieja jest niewątpliwie wizytówką Paprotni. Usytuowany na skrzyżowaniu dróg na trasie Siedlce - Korczew przyciąga uwagę podróżujących nad Bug. Od dwóch lat przebiega tędy mazowiecki odcinek szlaku św. Jakuba, więc coraz częściej gminna wioska gości pielgrzymów z zagranicy, np. rowerami przemierzających kolejne etapy El Camino de Santiago.

Na początku stycznia 1865 r. naczelnik rewirowy z Wisznic - Pluszkiewicz - w asyście oficera żandarmerii domagał się od chłopów gminy Jabłoń deklaracji, że nie będą żądać od właścicielki dóbr Kolano hr. J. Łubieńskiej serwitutowego drzewa na opał i budulec.

Ten sam urzędnik w gm. Opole wypytywał o wypowiedź swego kolegi komisarza Moisiejewa, a następnie pobił i uwięził sołtysa wsi Dubica. W wyniku zatargów oraz skarg do Petersburga komisarz z Opola-Podedwórza Moisiejew został przeniesiony do Komisji Włościańskiej Augustowskiej.